1.Karadeniz ve Balkan Ekonomik ve Politik Araştırmalar Sempozyumu

Esra İŞBİLEN, Armağan CANAN

490

dele etmeye devam eden halkın, aynı tepkiyi AB için de vermiş olabileceği düşünülebilir. Başka bir deyişle sandığa

gitmemek, “sessiz eylem” olarak değerlendirilebilir.

Sosyal konulardaki eylemler ise; cinsiyet ayrımcılığı, azınlık hakları ve soykırım başlıklarıyla ele alınabilir. Söz

konusu eylemlerden biri, 2014/06/25’de Zagreb’de düzenlenmiştir. Eylemde, aynı cinsiyetten oluşan çiftlerin

kanunda tanınması, bir kadın ve erkekten oluşan çiftlerle aynı yasal haklara (miras, vergi indirimi vb.) sahip

olmaları gerektiği ifade edilmiştir. Eyleme neden olan gelişme ise, lezbiyen-gey evliliklerin yasaklanması talebi

ile Katolik kilisesine bağlı bazı kuruluşlar tarafından toplanan 750 bin imza ile referanduma gidilmiş olmasıdır

(Demirkan, 2013/12/02). Aralık 2013’te referandum düzenlenmiş ve sonuç

“farklı cinsiyetlerden bireylerin evli-

liklerinin kanunda tanınması” lehine alınmıştır (Avramovic, 2014/06/25).

2013’de yaklaşık 20 bin kişinin katıldığı bir eylem gerçekleşmiştir. Konusuna azınlık karşıtı diyebileceğimiz

eylemde, kitle Hırvatistan hükûmetinden Vukovar’daki etnik azınlıkların haklarına yönelik kanunlardan ve “iki

dilli rejim” uygulanmasından vazgeçilmesi talebini belirtmiştir (AA, 2013/02/02). Söz konusu eylemle birlikte, son

dönemde azınlıklarla ilgili açılan davalar

, İtalya-Hırvatistanmaçında Hırvat taraftarların “uygunsuz davranışları”

üzerine Hırvatistan Futbol Federasyonu’na verilen para cezası (CNNTURK, 2012/06/19) gibi örnekler düşünül-

düğünde, ırkçılık ve milliyetçiliğin yükselişte olduğunu söylemek mümkündür.

Öte yandan, milliyetçilik ve ırkçılık karşıtı eylemlerle de karşılaşmak mümkündür. Bunlardan biri, 11 Haziran

2014’de Zagreb Katedrali önünde düzenlenen Almiçi’deki katliam için “adaletsiz karar verilmesi” karşıtı eyle-

midir. Lahey’deki Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi (ICTY) tarafından 116 Boşnak sivili öldürmek

suçundan 25 yıl hapse mahkum edilen eski HVO komutanı Dario Kordiç’in erken tahliye edilmesi Hırvat halkı

tarafından protesto edilmiştir. Hırvatistan Antifaşist Ligi, Platform 112 ve İnsan Hakları Evi tarafından düzenle-

nen eyleme sivil toplum kuruluşu temsilcileri ve çok sayıda vatandaş katılmıştır (AA, 2014/06/11).

Sonuç olarak, bölgedeki birçok ülkeyle benzer sorunlardan muzdarip olan ancak diğerlerine nispeten eylemlerin

zayıf kaldığı bir ülke profili söz konusudur. Üç kez referanduma gidilmiş olup, her birinde katılım%50’nin altında

gerçekleşmiştir. Bu durum halkın “sessiz eylemi” olarak değerlendirilebilir.

5. İtalya

İtalya’daki eylemlerin bazıları hükûmetin ekonomi politikalarına yönelik uzun soluklu sivil inisiyatifler şeklinde

kendini göstermiştir. Örneğin Turin-Lyon arasında yapılması planlanan hızlı trenin (Treno Alta Velocita -TAV)

karşısında NOTAV adı altında on yıllarca süren çevreci ve sol eğilimli görüşleri buluşturan bir grup oluşumu göz-

lenmektedir (Zucchetti, 2013). Bu örnekte doğrudan demokrasiye ilişkin uygulamalar bulunmaktadır.

Daha farklı bir doğrudan demokrasi denemesi olarak 2011 yılında işgal edilen kültürel odaklı Teatro Valle (Val-

le Tiyatrosu) örnek verilebilir. Eylemde, kültürel değerlerin korunmasına ve alternatif yönetim biçimlerine ait

önemli denemeler gerçekleştirilmiştir. Bu eylem, bir vakıf çatısı altında (Statuto della Fondazione Teatro Val-

le Bene Comune) yapılan ve böylece yasal zemin bulan ilginç bir deneyimdir. Eylemin gerçekleştirilme nedeni,

finansal krizdeki İtalyan ekonomisinde kültür endüstrisinin etkin olmadığı fikrini öne sürerek hükümetin, Ente

Teatrale Italiano’nun (devlet tiyatrolarını ve kültür kurumlarını yöneten kurum) kapatılmasını ve özelleştiril-

mesini planlanmasıdır. İşgali gerçekleştirenler kültürün su, hava ve diğer temel ihtiyaçlar gibi gerekli olduğunu

savunmuşlardır. Bu eylemin başarısı, yedi başka tiyatronun daha işgal edilmesi ve yeni doğrudan demokrasi dene-

yimleriyle sonuçlanmıştır (Bailey & Marcucci, 2013).

5 Hırvatistan Merkezi Seçim Kurulunun açıklamasına göre, referanduma katılan vatandaşların yaklaşık yüzde 66’sı “Evlilik kavramının ana-

yasada erkek ile kadın arasındaki birlik olarak tanımlanmasına katılıyor musunuz?” sorusuna “evet” cevabını verdi. Oy kullanma oranı

yüzde 37,89 oldu.

6 Strazburg’daki Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde görülen ve Roman çocukların okulda sadece Romanların bulunduğu sınıflara konul-

malarıyla ayrımcılığa maruz bırakılmalarını içeren davalar mevcuttur. Dava, Hırvatistan lehine sonuçlanmıştır.

7 İtalyan futbolcu Balotelli’ye maymun sesleri çıkarılması, aşırı sağcı, “Yahudi karşıtı” bayraklar açılması, sahaya havaifişek atıması üzerine

UEFA Disiplin Kurulu tarafından Hırvatistan Futbol Federasyonu’na 80 bin euro para cezası verilmiştir.