1.Karadeniz ve Balkan Ekonomik ve Politik Araştırmalar Sempozyumu

Bir Fikir Olarak Balkan Ülkeleri Ekonomik ve Sosyal Platformu

487

savaştan sonra altmış altı fabrika kapatılmıştır. Özelleştirilen devlet şirketlerinde, başarısız özelleştirme sebebiyle

kamu çıkarları korunamazken, yatırımcıların çekilmesi, maaşların, sağlık ve emeklilik sigortalarının aylarca yatı-

rılmaması sonucunda çalışanlar eylemlere başlamıştır (Dünya Bülteni, 2014/02/07).

Çalışanlar ise sigortalarının yatırılmamasından şikayetçidir. Sigortası yatmayan işçiler emekli olamamakta ve dev-

let hastanelerinde tedavi görememektedir. Bu sebeplerle süreklilik kazanan eylemler 2014 yılının şubat ayından

itibaren şiddetli protestolara dönüşmüştür (Dünya Bülteni, 2014/07/15). Protestoların farklı yönü, etnik temelli

eylemler olmaktan çıkmış olmalarıdır (Malagic, 2014/02/24) (Dünya Bülteni, 2014/06/12).

Eylem sadece işçiler tarafından yapılmamış, eylemciler arasında sinema ve müzik sanatçıları da yer almıştır. Tuz-

la’daki olaylarda eylemciler kamu binalarına taş ve yumurta atarken polis de göz yaşartıcı bomba kullanmıştır

(Dünya Bülteni, 2014/02/06).

Daha sonraki günlerde ise yüzlerce eylemci Tuzla’daki hükûmet binasına girerek ofis malzemelerini pencereden

dışarı atmış, binayı ve bu malzemeleri ateşe vermiştir. Bu eylemler sonucunda Tuzla Kantonu Hükümeti Başbaka-

nı Sead Çavuşeviç istifasını vermiştir. Zenitsa’daki eylemler de şiddete dönüşerek hükûmet binasının yakılmasıyla

sonuçlanmıştır. Saraybosna’da da benzer şekilde şiddet içerikli eylemler görülmüş, hükûmet binasının kapısı ve

bina önündeki polis kulübesi ateşe verilmiş, Dışişleri Bakanlığı önünde bulunan 2 polis aracı ile bazı otomobiller

yakılmıştır (Dünya Bülteni, 2014/02/07).

Takip eden günlerde Saraybosna’daki Cumhurbaşkanlığı binası da yakılmıştır. Protestolar devam ederken, Saray-

bosna Kantonu Başbakanı Suad Zelykoviç de istifasını vermiştir (Dünya Bülteni, 2014/02/09).

Tüm bu eylemlerin temelinde 1990’lardaki savaş sonrası Balkan ülkelerinde yaşanan yolsuzluk, yüksek oranlı

işsizlik ve düşük ücretler yatmaktadır. Ayrılıkçı Milorak Dodik’e göre vatandaşlık numaraları verilirken etnik

köken dikkate alınmalıdır. Ancak birçok Sırp dahil tüm Bosnalılar bir araya gelerek bu çözümsüzlüğü protesto

etmiştir (Lippman, 2013: 34). Protestolar bir sonuca ulaşmamış ancak yukarıda bahsedilen ekonomik kaynaklı

protestolara bir hazırlık aşaması işlevi görmüştür.

3. Bulgaristan

Bulgaristan için büyük çaplı eylemler 2013/06/14 tarihinde Başbakan Oresharski’nin; Bulgar Medya Grubu şir-

ketinin, ülkenin en büyük matbaasının ve 12’den fazla gazetenin sahibi olan Delyan Peevski’yi Ulusal Güvenlik

Dairesi başkanlığına atamasıyla, başka bir deyişle ülkenin en gizli belgelerini bir medya patronuna açmasıyla baş-

lamıştır. Ancak neden-sonuç ilişkisi içinde bakıldığında, eylemlere ivme kazandıran gelişmeler için Şubat 2013’e

gitmek gerekir.

2013/02/19 tarihinde Sofya ve diğer büyük kentlerde yüksek elektrik faturalarını protesto için yapılan eylemler

hızla büyüyerek, ülkenin dört bir tarafından on binlerce kişinin katıldığı gösterilere dönüşmüştür. Başbakan Bori-

sov fiyatları indirme sözü vermesine, maliye bakanını görevden almasına ve fiyatları artıran yabancı şirketlere

yaptırım uygulanacağı yönünde açıklama yapmasına rağmen, tepkiler yatışmamıştır. Söz konusu eylemler hükü-

metin istifasına, erken seçime, Başbakan Boyko Borisov’un istifa açıklamalarında “polisin insanları dövdüğü bir

hükûmetin parçası olamam” ifadesine yer vermesine yol açmıştır (BBC, 2013/02/20).

Protestoların bir diğer yönü, yoksulluğu protesto etmek amacıyla 2013 yılının Ocak-Mayıs döneminde yaşları 26

ile 53 arasında değişen altı Bulgar vatandaşının kendilerini yakmalarıdır (BBC, 2013/05/08).

Eylemlerin nedenlerine bakıldığında; halkın yüksek enerji maliyetlerine, iktidar tekellerine, düşük yaşam stan-

dartlarına ve yolsuzluklara tepki gösterdiğini söylemek mümkündür. 2007 yılında Avrupa Birliği’ne kabul edilen

ve birliğin en yoksul ülkesi olan Bulgaristan’da ortalama aylık maaş 800 Lev (550 $) civarında olup, nüfusun dörtte

biri hala yoksulluk sınırının altında yaşamaktadır. Resmi rakamlara göre, işsizlik oranı yüzde 12’dir (Bulgaristan

işsizlik oranı,

Nüfusun yaklaşık %10’unu oluşturan Türkler, göçmenler ve ülkenin en yoksul kesimini oluşturan Romanlar ile

etnik sorunlar yaşanmaktadır. Konuya ilişkin protestolardan biri, 9 Mayıs 2013’de, Türkiye Büyükelçiliği önün-

deki bir grubun Türkiye’nin, Bulgaristan’ın egemenliğini ihlal ettiğini öne sürerek basın açıklaması ile gerçekleş-