99 / 514
Özcan SEZER, Tuğçe BAYRAM
n
88
birbirine bağlayan “Eurocities Network”, 1991’de bölgeler ve kentler için RECITE (Regions and Cities in Europe),
sınır bölgeleri için INTERREG I ve II Programları gösterilebilir. Bu ağlar, yerel yönetimlerin etkinliklere nasıl
katılacağını göstermesi ve fikir alışverişi açısından son derece önemlidirler ve AB politikalarını etkilemektedir
(John, 2000:888-889). Kentler ve yerel yönetimler arasındaki işbirliğinin ve küresel ölçekteki rekabetin ekonomik
anlamda bir başarıyı sağlayacağı (Swyngedouw, 2004:38) ifade edilmektedir.
Avrupa Birliği bağlamında bakıldığında kentlerin ve yerel yönetimlerin işbirliği ilişkilerinin çeşitli şekillerde
ortaya çıktığı görülmektedir. Bu açıdan Avrupa düzeyinde kentlerin dört rolü ortaya çıkmaktadır: kardeş şehir
uygulamaları, ulus-üstü ağlar, kamu ve özel hukuk altında sınır ötesi işbirliği ve Avrupa kurumlarının danışma
meclislerinde katılım. Uluslararası kent ağlarının giderek büyümesi yerel ekonomiler açısından da önemlidir. Bu
ağlar AB bütünleşmesinde de önemli rol oynamaktadırlar (Ercole vd., 1997:219-220). Yerel yönetimler arasında
genel ve özel amaçlı ağların sayılarının giderek artmasıyla yerel yönetimler kendi ulusal hükümetlerini by-pass
ederek Brüksel ile doğrudan temasa geçebilmektedirler. Subsidiarity ilkesi ve Maastricht anlaşması da bu eğilim-
leri güçlendirmektedir (Goldsmith., 1993:683).
Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı’nın 10/1 maddesi, yasaların çizdiği sınırlar içerisinde ortak menfaatleriyle
ilgili konularda amaçlarını, görevlerini, işlevlerini daha iyi yerine getirebilmek için, yerel yönetimlerin birlikler
kurabileceklerini ve aralarında işbirliği yapabileceklerini hükme bağlamaktadır. Yine AB’nin, merkez dışında,
devletler dışındaki birimlerin kendi aralarındaki işbirliğini, yerel ve bölgesel demokrasiyi geliştirmek için bölgeler
komitesi bulunmaktadır. Uluslararası Yerel Yönetimler Birliği adını taşıyan IULA bu konudaki uygulamaları des-
teklemektedir. Yerel yönetimler arasında işbirliği ağlarının gelişmesi için Avrupa Belediyeler ve Bölgeler Konseyi,
Avrupa Bölgeleri Asamblesi de çalışmalarını sürdürmektedir.
Yerel yönetimler ve kentler arasında gelişen işbirliği ve ağ (network) yapılanmaları, bir yönetişim sürecinin geliş-
tirilmesi olarak Avrupa Birliği ve 1992 Rio Zirvesi’nde desteklenmiştir. Ağların, özellikle bilgi alışverişi, iletişim
ve diyalogun geliştirilmesi sürecinde son derece faydalı olacağı ifade edilmiştir. Böylece, yerel, bölgesel, ulusal ve
uluslararası düzeyde yönetişimin gelişeceğine (Bulkeley, 2013:236) vurgu yapılmaktadır.
Küreselleşme süreci ile birlikte özellikle Avrupa’da yerel ve bölgesel yönetimlerin aralarındaki işbirliğini geliş-
tirmek için çabalar sarf edilmektedir. Bu açıdan Avrupa Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi, yerel ve bölge-
sel yönetimler arasında işbirliğinin sağlanması, Avrupa Konseyi’nin dış ilişkiler politikası kapsamında ve kendi
sorumlulukları çerçevesinde yerel ve bölgesel yönetimlerin uluslar arası kuruluşlarla ilişkiler kurmasını ve yerel ve
bölgesel yönetimlerin bir taraftan kendi ulusal demokratik kurumlarıyla diğer taraftan Konsey’in üye ülkelerinin
yerel ve bölgesel yönetimlerini temsil eden Avrupa kurumlarıyla yakın işbirliği içinde olmasını amaçlamaktadır
(Erbay & Yener, 1999:24).
4. Yerel Yönetimler Arası İşbirliğinin Türleri
Yerel yönetimler arası işbirliği hem ulusal düzeyde yerel yönetimler arasında hem de uluslararası düzeyde yerel
yönetimler arasında gerçekleşebilmektedir. Yerel yönetim denilince ilk akla gelen belediyelerdir. Dolayısıyla işbir-
liği ve ağlar en çok belediyeler arasında olmaktadır. Genel olarak değerlendirildiğinde yerel yönetimler arasındaki
işbirliği aşağıdaki şekillerde olmaktadır (Kubalı, 2000:8-9):
- Yerel siyasal gelenekler sonucunda yerel birimler arasında iletişim kurulması,
- Yerel yönetimlerin ortak kurul ya da komisyonlar kurması,
- Yerel yönetimler arasında kardeş şehir ilişkilerinin kurulması,
- İki ya da daha fazla yerel yönetimin aralarında ortaklık veya hizmet sözleşmesi yaparak belirli bir hizmet ala-
nında işbirliğine gitmesi,
- Birden çok yerel birimi kapsayan bazı hizmetleri yerine getirmek için özel amaçlı kuruluşlar veya ortaklıkların
kurulması,
- Yerel yönetimlerin kendi aralarında gönüllü birlikler kurması,