98 / 514
Yerel Yönetimler Arası İşbirliğini Geliştirmede Yerel Ağların Önemi
87
n
li kamu hizmetlerini sağlayan kurumlar olarak yerel yönetimleri, entegrasyon politikalarının uygulanmasında
önemli ve ideal aktörler olarak görmektedir (Ökmen ve Parlak, 2010:384).
Günümüzde merkezi yönetimlerden yerel yönetimlere doğru bir görev ve yetki devri gündemdedir. Yerelleşme
olarak da ifade edilen bu sürecin etkisiyle ekonomiden ticarete, sağlık ve sosyal yardımlardan, sosyo-kültürel hiz-
metlere kadar birçok kamusal hizmet yerel yönetimler tarafından yerine getirilmektedir. Özellikle kentleşmenin
hızlanması, kentlerde nüfusun artması, sosyo-ekonomik değişme ve gelişmeler yerel yönetimlerin görevlerinin
daha da artmasına neden olmaktadır.
Yerel yönetimler, alt yapı, ulaşım, kanalizasyon gibi kamusal hizmetlerden, hizmet içi eğitim ve sosyal hizmet-
lere kadar birçok alanda birbirleriyle ya da başka kurumlarla işbirliğine gereksinim duymaktadırlar. Çok çeşitli
kamusal hizmet alanlarında ortak sorunların var olması günümüzde gerek ulusal düzeyde gerekse de uluslar arası
düzeyde yerel yönetimler arası işbirliğini ve koordinasyon gerekliliğini ortaya koymaktadır (Zengin, 2011:87).
Yerel kamusal hizmetlerdeki bu gelişmeler günümüzün küreselleşen dünyasında kentlerin kendi başlarına çöze-
meyeceği sorunlarla (çevre sorunları gibi) karşılaşmasına neden olmaktadır. Bu tür sorunların çözümü için kent
yönetimlerinin işbirliği ve etkileşimi son derece önemlidir. Nitekim kentsel yaşamda karşılaşılan sorunlar nitelik-
leri gereği, bütün ekonomik sektörleri etkileyen, bütün uğraşların odağında bulunan sorunlardır. Örneğin, sağlık,
eğitim, ulaştırma, turizm, altyapı, enerji gibi alanlarda yaşanan sıkıntılar aynı zamanda bir kentsel sorun olarak
ortaya çıkmaktadır. Bu alanlarda izlenen politikaların, ulusal ya da bölgesel politikalardan bağımsız olma olasılığı
çok zordur (Duru, 2005:62).
3. Ulusal ve Uluslar Arası Düzeyde Yerel Yönetimler Arasında İşbirliğinin ve Ağların Gelişmesi
Küreselleşme sürecinde uluslararası ve yerel nitelikteki sorunların giriftleşmesi yerel yönetim etkinliklerine ulus-
lararası boyut kazandırmaktadır. Günümüzde çevre sorunları başta olmak üzere bazı alanlardaki sorunların sınır
tanımaması, bu sorunların çözümünün bölgesel ve uluslar arası düzeyde kurumlar arası işbirliği ve koordinasyon
yoluyla çözümlenebilmesi, yerel yönetimleri uluslar arası alanda işbirliğine yöneltmektedir (Köse, 2004:37-38).
Çoğu ulus-altı otorite, son yıllarda direkt olarak yurtdışı ile sınır ötesi anlaşmalar geliştirmişlerdir. Bu “yerel-
ötesi” bağlantılar daha çok merkezi devlet yönetimleri tarafından aracılık yapılmaksızın geliştirilmiştir (Schol-
te, 2005:203-204). Sınır ötesi işbirliğinin geliştirmeyi planladığı alanlar ise, çevre, tarım ve mekânsal planlama,
turizm, kültür, eğitim ve araştırma, taşımacılık, ulaştırma, güvenlik ve haberleşme, ekonomi ve istihdam, sınır
nüfusu, sağlık ve sosyal hizmetler şeklinde sıralanabilir.
Sınır ötesi işbirliğinin temel ilkesi, sınırlarda yer alan sınır ötesi bölgelerde, anlaşmaya dayalı ilişkiler oluşturmak
suretiyle benzer sorunlara ortak çözümler bulmaktır. Bölgesel ve sınır ötesi işbirliğinin amacı, ülkelerin karşılıklı
çıkarları çerçevesinde iyi komşuluk ilişkilerini ilerletmek; istikrar, güven ve refahı büyütmek ve bu ülkeleri uyum-
lu, dengeli ve sürdürülebilir kalkınmalarını sağlamaktır (Özel, 2009:75).
İşbirliği uygulamalarının en somut örnekleri kentlerde görülmektedir. Kentleşmenin gelişmesi, kentleri evrensel
etkileşimlerin odağı haline getirmiştir. Bu etkileşimlerin çoğu sorunlar temelinde ortaya çıktığından dolayı kent-
ler ulusal boyutun ötesinde uluslararası işbirliğini gerektiren alanlar olarak ortaya çıkmaktadır. Bu açıdan, teknik
işbirliği, pilot proje uygulamaları, mali kaynak sağlanması ve bilgi alışverişi gibi çeşitli şekillerde ortaya çıkan
faaliyetleri yürüten uluslararası kuruluşlar bulunmaktadır (Çiçek ve Ökmen, 1997:140-141).
Yerel yönetimlerin son yıllarda ulusal ya da uluslararası düzeyde işbirliği ağlarına gitmesinin en iyi örneklerinden
birini de AB sürecinde yerel yönetim ağlarının oluşmasıdır. Bu ağlar, yerel yönetimler arasında sadece ulusal
değil aynı zamanda uluslararası düzeyde işbirliğinin artmasına izin vermektedir. AB fonlarınca da desteklenen bu
tür ağların amacı Brüksel’de lobi yapmanın yanı sıra mali destek arayan belediyelere ve bölgelere teknik yardım
yapılması ve bilgi sağlanmasıdır. Bunların bir örneği, Avrupa Kentleri Komitesi’dir (EUROCITIES) (Goldsmith,
1994: 52-53). Yerel yönetimlerin birbirleriyle ve bölgelerle işbirliği yapmalarına olanak tanıyan bir örgütlenme de
EUREGIO olarak bilinen birliktir. F.Almanya ve Hollanda’dan ortak tarihsel, coğrafi ve kültürel özellikleri olan
110’dan fazla belediye ve ilçenin katılımıyla oluşturulmuştur. Böyle bir birliğin oluşturulmasındaki amaç ise, eko-
nomik girişim, alt yapı ve kültür gibi sınır ötesi nitelikleri de olan hizmetlerin gerçekleştirilmesidir (Mengi, 1998:
38-39). Bu ağlar ortak çıkarlara dayalı olarak kurulmaktadır. Bunlara örnek; 1986’da Avrupa’nın büyük kentlerini