100 / 514
Yerel Yönetimler Arası İşbirliğini Geliştirmede Yerel Ağların Önemi
89
n
Günümüzde eğitimden sağlığa, kent ve çevre planlamasından sanayi ve ticarete, altyapı ve itfaiye hizmetlerinden
sosyo-kültürel hizmetler ve sosyal yardımlara değin birçok hizmet belediyeler tarafından gerçekleştirilmektedir.
Belediyeler, aynı zamanda sürdürülebilir kalkınmanın temel yapı taşlarından olan yerel yönetim birimleridir.
Belediyeler kendi aralarında oluşturacakları çeşitli düzeylerdeki işbirliği ve ortaklıklarla; kentsel hizmet kalitesi
ve çeşitliliğinin artırılması yönündeki talepleri karşılayabilmek; ekonomik, sosyal ve kültürel alanlar ile çevre-
nin korunması ve geliştirilmesini de kapsayan bir kavram olan sürdürülebilir kalkınmanın sağlanmasına yönelik
ortak akıl, fayda ve sinerjinin oluşturulmasında, ortak faaliyet alanlarının yaratılmasında katkıda bunmaya yöne-
lik çözümleri ortaya koyabileceklerdir (Özcan, 2006:6).
Günümüzde kentleşme oranlarının yükselmesi beraberinde bir takım sorunları ve karmaşayı da getirmiş veya
çeşitli hizmet vb talepleri karşılamayı gerekli kılmıştır. Kentsel yaşamda sorun veya ihtiyaçların hızlıca ve etkin
biçimde karşılanması büyük önem taşımaktadır. Bu sebeple belediyeler mali, teknik ve personel gibi konularda
karşılaştıkları aksaklıkları gidermek, alt yapı, ulaşım, kanalizasyon, hizmet içi eğitim ve sosyal hizmetler vb. kamu-
sal hizmetleri yerine getirmek ve bu hizmetlerde ki ortak sorunlara beraber çözüm bulmak için çeşitli işbirliği
türlerine yönelirler (Zengin, 2011:86-87). Ekonomik ve sosyal kalkınmaya dönük işbirliği, ortak yaklaşım, bilgi /
beceri paylaşımı, Dünya ile iletişim kurmak; yurtdışı yatay ilişkileri özendirmek günümüzde belediyelerden, yerel
kalkınmayı gerçekleştirme yönünde birer adım olarak beklenmektedir (Göymen, 2004: 24-25).
Bu amaçla gerekli yasal düzenlemeler yapılarak Türkiye Belediyeler Birliği ve Vilayetler Hizmet Birliği kurulmuş,
yine yerel yönetimlerimizin uluslararası kuruluşlara üye olmaları veya diğer ülkelerdeki mahalli idarelerle kardeş
kent ilişkisi kurmaları kolaylaştırılmıştır. Böylece, yerel yönetimler, kardeş şehir ilişkileri, sınır ötesi işbirliği ve
ortak proje yürütme gibi uluslararası ilişkiler alanlarında daha rahat faaliyet gösterme imkânına kavuşarak Avru-
pa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı’yla da daha uyumlu hale gelmiştir (Köşger, 2011: 4).
Yerel yönetimler arasında işbirliğinin Türkiye’de en önemli örneği yerel yönetim birlikleridir. “Birlikler, yerel
yönetimlerin kendilerine kanunlarla verilen mecburi veya isteğe bağlı görevlerin bir veya birkaçını ortaklaşa
yürütmek üzere kendi aralarında ya da diğer mahalli idarelerle kurdukları ortak idarelerdir” (Yüksel, 1996: 40).
Yerel yönetimler arasında gerçekleştirilen işbirlikleri şu şekilde ele alınabilir;
• Birleşmeler
• Geçici işbirlikleri
• Kardeş şehir uygulamaları
4.1. Birleşmeler (Yerel Yönetim Birlikleri)
Birleşmeler; çeşitli sebeplerle güçsüz duruma gelen yerel yönetimlerin gerek nüfus gerek alan itibariyle büyüyerek
görev, sorumluluk ve kaynak yönünden etkinleştirilmesi amacıyla gerçekleştirilmektedir. Bu yöntemde, bir yerel
yönetim birimi komşu yerel yönetim birimine katılarak tüzel kişiliğini kaybetmektedir. Bir diğer birleşme şekli ise,
birden fazla birimin bir araya gelerek yeni bir yerel yönetim birimi oluşturmasıdır. Oluşan yeni biriminin yasal
statüsü kendisini meydana getiren birimlerden farklı olmaktadır (Yeter & Özhan, 1995: 88).
Birleşme yöntemi yerel yönetimlerin işbirliği ile çözemeyeceği sorunlar söz konusu olduğunda gündeme gelir.
Sonuç olarak yerel yönetimlerin özerkliğinin kısıtlanması (Keleş, 2000:380) ve subsidiarite ilkesine uymaması
(Topal, 200: 56) gibi sebeplerden ötürü eleştirilmektedir. Birleşme sonucu yerel yönetimler, sayıca az ancak daha
büyük ve güçlü yerel birimlere dönüşür. Doğacak güçlü yerel birimlere karşı duyulan muhalefet ve dolayısıyla
yerel politikacıların buna şiddetle karşı çıkması, yerel birimler arasında birleşme yerine işbirliği yapılmasının
tercih edilmesine neden olmaktadır (Çevikbaş, 2011:87).
Birleşmeler öncelikle ulusal düzeyde belediyeler birliği şeklinde bir kurumsal yapı şeklinde gerçekleşmekte, ulusal
düzeydeki yerel yönetim birlikleri ise uluslararası düzeyde yerel yönetim birlikleri ile işbirliği içerisine girmekte-
dir. Gönümüzde yerel yönetim birliklerinin uluslararası işbirliği yapmaları sosyo-ekonomik bir gereklilik halini
almıştır. Birlikler, üyelerine daha iyi hizmet sunabilmek için başarılı yerel yönetim birliklerinin tecrübe ve bilgile-
rinden yararlanabilme gereksinimi duymaktadırlar. Dünyada birliklerin sektörel veya hizmet alanları bazında da