101 / 514
Özcan SEZER, Tuğçe BAYRAM
n
90
örgütlendikleri görülmektedir. Örneğin, çevre koruma, enerji verimliliği, konusunda çevre bilinci ve yerel politi-
kaları oluşturma, barışın ve karşılıklı anlayışın oluşturulması, kültürel ilişkilerin teşviki veya sosyal politikalardaki
iyi uygulamaların paylaşılması gibi amaçlarla ulus-altı, ulusal veya uluslararası ölçekte birçok birlik kurulmuştur.
Uluslararası birliklere örnek olarak; 70 ülkeden 1220 üyesi olan ICLEI, Sürdürülebilirlik İçin Yerel Yönetimler
Birliği (Local Governments for Sustainability); 30 ülkede 1000 yerel yönetimi temsil eden Energy Cities, (Avrupa
Enerji Şehirleri Birliği); 20 ülkeyi kapsayan CLIP, Yerel Entegrasyon Politikaları İçin Avrupa Şehirleri Ağı (Euro-
pean Network Cities for Local Integration Policy of Migrants) (Daoudov, 2013: 57-58) verilebilir.
4.2. İşbirliği ve Ortaklıklar
İşbirliği, yerel yönetimlerin tüzel kişiliklerinde değişim olmaksızın geçici bir hukuki yapılanma içinde birlik kur-
maları şeklinde olur. Yerel yönetim birimlerinin kamu veya özel hukuk kurallarına göre faaliyette bulunacak
şekilde şirket kurmaları, bir vakıf etrafında birleşmeleri veya görev alanları dâhilinde ki herhangi bir konuda
faaliyette bulunmaları için çalışma grubu ya da geçici protokoller oluşturmaları işbirliği örnekleri arasında sayıla-
bilir. Yerel yönetimlerin bu tarz birlikler kurarak örgütlenmeleri, yerel görevlerde farklılaşma, hemşerilik faktörü,
politik tatmin, hizmet ihtiyacı, ekonomik gereksinimler gibi sebeplere dayanır (Ökmen & Parlak, 2010:285-286).
İşbirlikleri, merkezi yönetim ile yerel yönetimler arasında ya da yerel yönetimler arasında gerçekleşebilir. İşbirliği
yönteminin hukuki ve maddi şartları gerçekleştirilmek istenilen amacın büyüklüğüne ve niteliklerine göre belli
olacaktır. Bu şartların/sınırların neler olacağı bazı ülkelerde mevzuatla belirlenirken bazı ülkelerde yerel yönetim-
lerin serbest iradesine bırakılmaktadır. Bu modelin etkin hizmet üretebilmedeki başarısı, ülkelerin yerel yönetim-
lerinin özerklik dereceleriyle doğru orantılıdır (Aktaran: Zengin, 2011: 90).
İşbirliği yerel yönetimler arasında uluslararası düzeyde de gerçekleşebilir. Belediye işbirlikleri genel anlamda,
belediyelerin ulusal ve uluslararası alanda belli bir konuda veya konularda süreli veya süreye bağlı kalmadan bir-
likte çalışmalarıdır.
Uluslararası Belediye işbirlikleri ya da ortaklıkları
, seçecekleri alanlarda beraber çalışmalar
yürütmek üzere farklı ülkelerden iki veya daha fazla sayıda belediye arasında yapılan uzun vadeli resmi bir anlaş-
madır. Belediyelerin yerel olarak uluslararası işbirliği amacıyla kullanabileceği ortaklık dışındaki diğer araçlar,
araştırma ziyaretleri, iletişim ağları, sınır ötesi işbirlikleri ve projelerdir (TBB, 2012:6).
Belediye ortaklıkları veya işbirlikleri tek bir konu ile sınırlı değildir. Çoklu amaçları gerçekleştirmek için kullanı-
labilen bir araçtır. Belli bir süre ile sınırlı olmadığından uzun vadeli amaçların gerçekleştirilmesinde kullanılabil-
mektedir. İşbirliği yapan belediyenin çalışanları kendi belediyelerinde aynı konuda çalışan kişiler oldukları için
bir anlamda meslektaşlar arası bir dayanışma sağlanabilmektedir.
4.3. Kardeş Şehir Uygulamaları
Ülkemizde “kardeş şehir” kavramı, uluslararası anlamda bir kentin başka bir ülkedeki kentle eşleşmesi (town
twining) veya ülke içinde bir başka kent ile kardeşlik ilişkilerinin kurulması anlamında kullanılmaktadır (Özcan,
2006:7). Belirlenen kentler arasında bağlar kurulmakta, dayanışma sağlanmakta ve zaman içinde dostane ilişkiler
kurulmaktadır (Torlak, 2004:272). Kardeş şehir iki belediyenin sorunlarını birlikte çözümlemek ve zaman içeri-
sinde daha yakın ve dostane ilişkiler geliştirmek için ortaklaşa hareket etmek üzere bir araya gelerek kurdukları
bir ilişkidir (TBB, 2012:7). İkinci dünya savaşının ardından barışı sağlamlaştırmak için geliştirilen kardeş şehir
uygulaması daha sonra kültürel ilişkilerin devam ettirilmesini sağlayan önemli bir diplomasi aracı olmuş, gelişen
dostluk ilişkileri zamanla kültürel yakınlaşma ve yeniden tanışma boyutuna gelmiştir. Bu yakınlaşmalar ülkemiz-
de 90’lı yıllarda Bulgaristan, Romanya, Azerbaycan, Gürcistan ve Orta Asya Türk Cumhuriyetleri gibi ülkelerin
kentleri ile kurulmuş olan kardeş şehir ilişkilerinde görülmektedir. 1998-2000 döneminin başlarında hem AB
projesinin hız kazanması hem de Demir Perde’nin yıkılıp Batı Avrupa ile bütünleşme sürecine girmesi kardeş
şehir ilişkilerine yeni bir ivme katmıştır.
2003 yılında yapılmış bir çalışmaya göre Türkiye’de yabancı kentlerle kardeşlik kurmada sosyokültürel nedenler,
çevre duyarlılığı ve temel belediyecilik hizmetlerinin üstündedir. Uygulamada da geçerli olan, daha çok kültürel
çalışmaları ilerletmek için sınır ötesi işbirliğine gidildiği görülmektedir (Toprak, 2004:6). Kardeş şehir ilişkileri
konusu Türkiye Belediyeler Birliği’nin çalışma programına ilk kez 2006 yılında girmiştir.