83 / 514
Rafet EVYAPAN
n
72
5. Karadeniz Ekonomik İşbirliği (KEİB) ile İlişkili Karadeniz Topluluğu (KT)
25 Haziran 1992 tarihinde İstanbul’da Türkiye, Yunanistan, Bulgaristan, Romanya, Arnavutluk, Moldova, Ukray-
na, Rusya federasyonu, Azerbaycan, Gürcistan, Ermenistan gibi 11 ülke Karadeniz ekonomik işbirliği(KEİB)örgü-
tünü kurmuştur. Daha sonra Sırbistan’ın da katılımıyla üye sayısı 12 ulaşmıştır. Bu birlik 20 milyon kilometre
kareyi ve 350 milyon’un üstünde bir nüfusu kapsamaktadır (13 gözlemcisi ve 8 sektörel diyalog ortağı bulunmak-
tadır). KEİ parlamenterler asamblesi (KEİPA), KEİ iş konseyi, KEİ ticaret ve kalkınma bankası, Karadeniz etütleri
uluslar arası merkezi, uluslararası daimi sekreterya, dışişleri bakanları toplantısı gibi organları bulunmaktadır
ekonomi, ticaret, kalkınma, KOBİ’ler, finans, turizm, ulaştırma, haberleşme, bilim ve teknoloji, kültür, eğitim ve
sosyal, işler, çevre koruma, doğal afetler... gibi alanlarda 18 adet çalışma gurubu bulunmaktadır.
KEİB ekonomik ve ticari amaçları ön planda tutan ve sonuç olarak ticaretin serbestleştirilmesini hatta tek para
kullanılması ve merkez bankasını kurulmasını hedefleyen bir birlik olmakla birlikte amaçlarından biri de AT ile
diyalog kurmak için Avrupa parlamentosu ile işbirliğini güçlendirmektir. 2007’de AT, KEİB’e gözlemci olmuştur.
Karadeniz bölgesi ülkeleri ile AT dışişleri bakanlığı toplantısında, ticaret, ulaştırma, enerji, örgütlü suçlarla müca-
dele konularında görüşmeler yapılmıştır.
Geçmişte ekonomik amaçlı olan AET’nun, zaman içinde sosyal, politik ve kültürel bir topluluk olan AT’na dönüş-
mesi gibi KEİB de ekonomik bir birliktelik olmasının ötesine geçerek zaman içinde KT şeklinde sosyal, politik
ve kültürel bir topluğa dönüşmelidir. Bunu yaparken de Makedonya’yı içeren buna karşılık - aşağıda görüleceği
gibi- Rusya’yı dışlayan bir topluluk olmalıdır.
6. Rusyasız KT
KEİB bünyesinde bulunmayan Karadeniz’de sahili olmayan Makedonya’nın, tıpkı Sırbistan veya Ermenistan gibi-
Karadeniz’e yakın olması ayrıca AT’a girme sürecinde bulunması büyük bir olasılıkla Türkiye’den de önce AT’na
tam üye olması aynı zamanda NATO’ya da girme görüşmelerinin sürmesi gibi nedenlerle KEİB bünyesine alın-
ması, buna karşılık Karadeniz’e sahili olması nedeniyle KEİB bünyesinde yer alan Rusya’nın ise aşağıdaki neden-
lerle KT içinde yer almaması gerekir.
a) Karadeniz sahillerine Bulgarlar 1000 yıldan fazla Türkler ise 1000 yıla yakın bir süre önce yerleşmişken Rus-
ların yerleşmesi 150-200 yıl öncesine dayanmaktadır. Ayrıca Ruslar ne bir Balkan ne de Kafkas ülkesi özelliği
taşımaktadır.
b) Türkiye (yanı sıra Yunanistan ve Arnavutluk) üzerinden KT’nun aynı zamanda Akdeniz sahillerine geniş-
lemesi KT’unu bölgesel bir topluluk olmaktan çıkarmazken buna karşılık Rusya üzerinden KT’nun bir yan-
dan Sibirya bölgesinin sahillerinin yer aldığı Kuzey Buz Denizine diğer yandan Bering Boğazı ile Vladivostok
Limanı arasındaki sahillerin yer aldığı Büyük Okyanusa genişlemesi KT’nu bölgesel bir topluluk olmaktan
çıkarır dünyada benzerine rastlanmayan bir topluluk haline getirir.
c) Avrupa kıtasında yer almasına rağmen topraklarının büyük bir kısmı Asya’da olan Ruslar, tarih boyunca
Avrupalılarca daha çok Asyalı bir ulusmuş gibi görülmüştür. Bu açıdan Türkiye’ye benzese de Türkiye gibi
AT’na yönelmiş değildir. Aksine Şanghay birliğinde yer alarak orta Asya ve Çin üzerinden uzak doğuya yönel-
mek suretiyle kendisinin Asyalı bir ulus olduğunu adeta tescil ettirmiştir.
d) AT’nun, KT’da yer alan Moldova, Ukrayna ve Gürcistan ile ortaklık anlaşması imzalaması sonucunda Rusya
sahilleri dışındaki Karadeniz sahillerinin tamamı ileride AT sahilleri haline gelecektir. Bu şekilde Rusya’sız
bir KT’nu, kendi içinde bir alt bölüm haline getirecek olan AT, ‘‘Rusya’sız KT’’ başlığımızı adeta doğrulamış
olmaktadır.
e) AT’nun bu son yaptığı anlaşma ile kendine karşı bir mesaj verildiğini algılayan Rusya’nın da AT’a karşı tepki
koyması, olayın tek taraflı kalmayacağını etki- tepki sürecinde -aşağıda değinileceği gibi-ciddi sorunlar doğura-
rak gelişeceğini KT’nun AT ve Rusya arasında karşılıklı güç gösterisi alanı haline dönüşeceğini göstermektedir.
f) ABD ve Türkiye dışındaki tümNATO üyelerinin aynı zamanda AT ülkeleri olması nedeniyle NATO, bir bakı-
ma AT’nun askeri kanadıdır. İşte bu askeri gücün Karadeniz’de yaptığı her tatbikat yine Rusya tarafından ken-