1.Karadeniz ve Balkan Ekonomik ve Politik Araştırmalar Sempozyumu

463

1. Karadeniz ve Balkan Ekonomik ve Politik Araştırmalar Sempozyumu

1. Giriş

1973 yılında Bretton Woods sisteminin çökmesinden sonra birçok gelişmiş ülke dalgalı kur sistemine geçmişler-

dir. Bu geçişin sonucunda döviz kurlarında önemli oynaklık görülmüştür. Döviz kuru oynaklığı, döviz kuru üze-

rindeki belirsizlikleri artırarak ülke parasının güvenini sarsmaktadır. Bunun sonucunda bu oynaklık, bir ülkenin

uluslararası para transferlerinde, dış ticaretinde, üretiminde, yatırımlarında olumsuz bir etkisi bulunmaktadır.

Literatürde döviz kuru oynaklığını modelleyen birçok yöntem bulunmaktadır. Bu yöntemlerden bazıları, reel

döviz kurundaki büyüme için haraketli ortalamalar yöntemi, Engle (1982) tarafından geliştirilen otoregresif

koşullu değişen varyans (ARCH) modeli, bu modelin Bollerslev (1986) tarafından genişletilmesiyle oluşan genel-

leştirilmiş otoregresif koşullu değişen varyans (GARCH), ARCH ve GARCH modellerinin oynaklığı olduğun-

dan yüksek tahmin etmesinden dolayı Hamilton (1994) tarafından geliştirilen Markov dönüşümlü ARCH modeli

(SWARCH) modelleri kullanılmaktadır.

Özet

Döviz kuru fiyatlarının zaman içerisinde trend eğiliminden sapmalar olarak tanımlanan döviz kuru oynaklığının önemi,

Türkiye’de Kasım 2000 ve Şubat 2001 krizlerinden sonra dalgalı döviz kuru sistemine geçilmesiyle birlikte artmıştır. Kur oy-

naklığının dış ticaret hadleri üzerindeki etkisi döviz kuru ve gelir üzerinden kendisini göstermektedir. Bu çalışmada, Türkiye’de

2000 - 2013 yılları arası döviz kuru oynaklığının, dış ticaret ve gelir üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Bu bağlamda döviz kuru,

döviz kuru oynaklığı, dış ticaret (ihracat ve ithalat) ve gelir (GSYİH) için uygun VAR modeli kurularak Granger Nedensellik Testi

yapılmıştır. Granger Nedensellik Testi sonucunda GSYİH üzerinde döviz kuru, döviz kuru oynaklığı, ihracat ve ithalatın Granger

Nedenselliğinin olduğu sonucu bulunmuştur.

Anahtar Sözcükler:

Döviz Kuru Oynaklığı, Dış Ticaret, Granger Nedensellik Testi, Gelir ve VAR Modeli

Abstract

In Turkey importance of exchange rate volatility, which is defined as foreign exchange rate deviation from trend in time, increased

with floating exchange rate system after November 2000 and February 2001 crises. Impact exchange rate volatility on foreign

trade (import – export) exists via exchange rate and income. In this study, impact of exchange rate volatility in foreign trade and

income is investigated in Turkey for the period of 2000 -2001. In this context, Granger Causality Test is applied for exchange rate,

exchange rate volatility, import, export and income by employing appropriate VAR model. According to Granger Causality test,

exchange rate, exchange rate volatility, exports and imports Granger Causality of GDP.

Keywords:

Exchange Rate Volatility, Foreign Trade, Granger Causality Test, Income, VAR Model

Prof. Dr. Rahmi YAMAK*

Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon, Türkiye,

Arş. Gör. Serkan SAMUT

Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon, Türkiye,

Döviz Kuru Oynaklığı ve Dış Ticaret: Türkiye Örneği

Exchange Rate Volatility and Foreign Trade: The Case of Turkey

* Sorumlu yazar