479 / 514
Rahmi YAMAK, Serkan SAMUT
n
468
Tablo 3:
VAR Modeli İçin Bilgi Kriter Değerleri
Lag
LogL
LR
FPE
AIC
SC
HQ
0
240.1160
NA
7.19e-12
-11.46907
-11.26010
-11.39298
1
311.4910
121.8598
7.57e-13
-13.73127
-12.47744
-13.27469
2
337.1586
37.56231
7.75e-13
-13.76383
-11.46514
-12.92678
3
365.7912
34.91779
7.55e-13
-13.94103
-10.59748
-12.72350
4
404.2895
37.55937
5.36e-13
-14.59949
-10.21107
-13.00147
5
482.6726
57.35344*
7.28e-14
-17.20354
-11.77026
-15.22504
6
551.8338
33.73719
2.71e-14*
-19.35775*
-12.87961*
-16.99877*
*: Optimal gecikme uzunluğunu göstermektedir. Çalışmamızda en uygun gecikme uzunluğu 6 olarak belirlenmiştir.
En uygun gecikme uzunluğu belirlendikten sonra VAR modeli çözülmüş ve Granger Nedensellik Testi yapılmış-
tır. Nedensellik test sonuçları tablo 4’de özetlenmektedir. Nedensellik testi sonucunda gelir üzerinde ihracat ve
ithalatın etkili olduğu ancak döviz kuru ve döviz kuru oynaklığının bir etkisi olmadığı görülmektedir. Böyle bir
sonucun çıkmasında gelir hesaplamalarında dış ticaretinde bulunmasından dolayıdır. Aynı zamanda döviz kuru
oynaklığının, ithalat üzerinde zayıf döviz kuru üzerinde ise güçlü bir etkisinin olduğu ancak diğer değişkenler üze-
rinde ise herhangi bir etkisinin olmadığı görülmektedir. Döviz kuru oynaklığının ithalat üzerindeki zayıf etkisinin
iktisadi olarak iç kesimin, ithal mallara olan talebinin döviz kuru fiyat değişimlerinden etkilendiği söylenebilir.
Tablo 4:
Granger Nedensellik Test Sonucu
H
0
Hipotezi
P değeri
Bağımsız Değişken:
İhracat
İthalat, ihracatın Granger nedeni değildir.
3.329583 0.7665
Döviz kuru, ihracatın Granger nedeni değildir.
9.616112 0.1418
Döviz kuru oynaklığı, ihracatın Granger nedeni değildir.
11.74101 0.0680
GSYİH, ihracatın Granger nedeni değildir.
7.451506 0.2811
İthalat, döviz kuru, döviz kuru oynaklığı ve GSYİH ihracatın Granger nedeni değildir.
66.14866 0.0000
Bağımsız Değişken:
İthalat
İhracat, ithalatın Granger nedeni değildir.
23.31990 0.0007
Döviz kuru, ithalatın Granger nedeni değildir.
8.241559 0.2209
Döviz kuru oynaklığı, ithalatın Granger nedeni değildir.
5.101106 0.5309
GSYİH, ithalatın Granger nedeni değildir.
10.54439 0.1035
İhracat, döviz kuru, döviz kuru oynaklığı ve GSYİH ithalatın Granger nedeni değildir.
116.1542 0.0000
Bağımsız Değişken:
Döviz Kuru
İhracat, döviz kurunun Granger nedeni değildir.
12.23684 0.0569
İthalat, döviz kurunun Granger nedeni değildir.
17.02123 0.0092
Döviz kuru oynaklığı, döviz kurunun Granger nedeni değildir.
41.51193 0.0000
GSYİH, döviz kurunun Granger nedeni değildir.
23.52889 0.0006
İhracat, ithalat, döviz kuru oynaklığı ve GSYİH döviz kuru oynaklığının Granger
nedeni değildir.
120.7686 0.0000