363 / 514
Serkan Deniz KOŞOÇAYDAN
n
352
4. Sonuç
Balkanlar ve Karadeniz coğrafyaları ilk uygarlıklara ev sahipliği yapan eski yerleşim alanlarıdır. Her iki coğrafya
da Eski çağlarda ve günümüzde süper güçlerin ilgisini çekmiştir. Roma imparatorluğu Karadeniz’i doğuya açılan
kapı olarak kullanmıştır. Günümüzde Amerika, Karadeniz’i Uzak doğuya ve Orta Doğuya yapılan seferlerinde
ikmal üssü olarak kullanmaktadır. Tarihte Osmanlı ve Rusya Karadeniz’de Kırım Savaşı dolayısıyla karşı karşıya
gelmiştir. Günümüzde yaşanan gelişmeler İkinci Kırım Savaşı çıkma olasılığını gündeme getirmiştir. Rusya’nın
Gürcistan ve Ukrayna ile savaşlarından sonra üçüncü dünya savaşının çıkma olasılığı gündeme gelmiştir. Soğuk
savaş döneminin sona ermesi ile jeopolitik kavramı yeniden gündeme gelmiştir. Bu bağlamda hem Karadeniz’in
hem de Balkanların jeopolitik önemi artmıştır. Karadeniz Türkiye ve Rusya için tarihten kaynaklanan çekişme
alanıdır. Karadeniz dünya coğrafyasında nadir bulunan kapalı deniz olma özelliğine sahiptir. Balkan yarımada-
sının ise Akdeniz, Ege Denizi ve Adriyatik Deniz gibi önemli üç denize kıyısı bulunmaktadır. Karadeniz havzası
günümüzde çok uluslu, çok devletli, çok dilli, çok dinli ve çok etnisiteli bir yapı arz eder. Ortak bir Karadeniz
kimliği yoktur ama ortak bir Balkan kimliği vardır. Her iki coğrafya Türkiye’ye Osmanlı’dan kalan mirastır. Tür-
kiye bu bölgelerdeki etkinliğini kültürel ve ticari potansiyelini kullanarak arttırabilir. Balkanlardan Anadolu’ya
olan göç yüzyıllardır devam etmektedir. Kırım’dan da Türk göçü yaşanmıştır ancak bu göçler Balkanlardaki
kadar olmamıştır. Osmanlı Devleti’nin bu bölgelerde bıraktığı boşluk günümüzün süper güçleri tarafından dol-
durulmaya çalışılmaktadır. Türkiye bu bölgelerde tarihi gelişmeler yaşanırken kendi iç sorunlarıyla uğraşmakta
ve Osmanlı’nın mirasına yeterince sahip çıkamamaktadır. Karadeniz’de olası bir savaş çıkması halinde Türkiye
bu savaşta taraf olmak zorunda kalacaktır. Karadeniz’de Rusya ile Batı arasında bir savaş çıkmaması Türkiye’nin
çıkarınadır. Ukrayna’daki iç savaş halen devam etmektedir. Rusya Ukrayna krizi sebebiyle batı ile karşı karşıya
gelmiştir. Ukrayna krizinde Çin Rusya’nın yanında yer almıştır. Balkanlar Karadeniz’e göre Osmanlı’nın daha çok
yerleştiği bir bölgedir. Balkanlarda Müslüman olmak demek Türk olmak demektir. Türkiye hem Balkanlarda hem
de Karadeniz’de var olmak için kültürel ve ticari potansiyelini daha çok kullanmak durumundadır. Bu bölgeler
Osmanlı’dan Türkiye’ye kalan tarihi mirasımızdır.
Kaynakça
Aelenei, V. (2013). The Black Sea: history and globalization.
Military Art and Science,
1, (69): (5 – 10).
Arı, T. , & Pirinççi, F. (2011). Soğuk savaş sonrasında Amerika’nın Balkan politikası.
Alternatif Politika
, 3 (1).
Adanır, F. (2011). Bosna Hersek’te Müslüman bir ulusun oluşumu: Bir tarih yazımı tartışması:İçinde. Fikret Adanır, Süraiya
Faroqhi (Ed.)
Osmanlı ve Balkanlar, bir tarih yazımı tartışması
, İstanbul: İletişim Yayınları.
Aydın, M. (2005). Regional cooperation the Black Sea and the role of institutions.
Regional In/Security: Redefining threats
and responses (ss.101-122). In
Mustafa Aydın, Çağrı Erhan ve Sinem Akgül Açıkmeşe (Eds.). Ankara: Ankara Üniversitesi
Basımevi.
Çınar, B. , & Kesici, F. (2005). ABD’nin Hazar enerji politikası ve Türkiye. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi
Dergisi, (165-188).
Dilek, C. A. (2013). ABD-Romanya stratejik ortaklığı; ABD artık sürekli Karadeniz’de. Erişim Tarihi: 03.08.2014, http://
www.21yyte.org.Emir, O. (2012). Eskiçağda Doğu Karadeniz Bölgesi’nin jeopolitik önemi.
Karadeniz Araştırmaları Dergisi
. Karadeniz Teknik
Üniversitesi, Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü, Trabzon.
Erol, M. S. (2014).
Karadeniz araştırmaları
. Sayı: 41. Ankara: Gazi Üniversitesi Yayınları.
Finlan, A. (2004)
. The collapse of Yugoslavia
. London: Osprey Publising.
Hatipoğlu, E. (2008). Güney Kafkasya ve Orta Asya’da ‘büyük güçler’ arasındaki oyun: Bölgesel örgüt ve oluşumların rolü.
İçinde M. Turgut Demirtepe (Ed.),
Orta Asya & Kafkasya Güç Politikası
. Ankara.
İnalcık, H. (2009).
Devlet-i Aliyye, Osmanlı İmparatorluğu üzerine araştırmalar-1
. İstanbul: İş Bankası Yayınları.
İnalcık, H. Halil İnalcık’tan ‘Kırım’ açıklaması’: Kırım Anadolu’yu, Boğazları, İstanbul’u tehdit etmek için bir atlama noktası.
www.trthaber.com.
Kandemir, E. (2008).
Uluslararası sistemin yeni düzen arayışında Karadeniz’in değişen jeopolitiği.
İstanbul: IQ Kültür Sanat
Yayıncılık.
Karpat, K. (2003).
Osmanlı nüfusunun (1830-1914) demografik ve sosyal özellikleri
. Ankara: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.