350 / 514
Metropoliten Zonguldak Belediyeler Birliği Deneyimi ve Günümüz İçin Düşündürdükleri
339
n
diye birliği bulunmaktadır (Özgür vd., 2007: 494-495). MZBB’ni bunlardan biri olarak saymak yanlış olmayacak-
tır. Zira birlik tüm zorluklara rağmen alanın suyunu sağlamakta ve alandaki tüm belediyelere hizmet vermektedir.
MZBB dışında Karaelmas Belediyeler Hizmet Birliği (KBHB) de bulunmaktadır. Alanın doğusundaki dört bele-
diye güçlerini birleştirmek ve bazı hizmetleri ortaklaşa yürütmek amacıyla bu birliği kurmaya karar vermiş; Çata-
lağzı Belediyesi’nin vazgeçmesi sonucu birliği Kilimli, Gelik ve Muslu Belediyeleri kurmuştur. Bu nedenle alanın
doğusunda birliktelik tam anlamıyla sağlanamamıştır. Birlik üyesi belediyelerin mali sıkıntılar içinde olmasının,
birliğin başarı şansını azaltacağı düşünülmektedir. Ayrıca diğer üç belediyenin kesişme noktasındaki ve mali duru-
mu diğerlerine göre daha iyi Çatalağzı Belediyesi’nin birliğe katılmaması birlik açısından olumsuz bir durumdur.
Birliğin yapılanma çalışmaları sürmektedir.
3.3. Zonguldak Metropoliten Alanı’nda Yönetim-Hizmet Sorunları ve Çözüm Önerileri
Metropoliten özellik gösteren yerleşimlerde kurulan belediye birlikleri metropoliten yönetime geçiş için bir hazır-
lık ve güç birliği işlevi görebilmektedir. Ancak, kimi durumlarda metropoliten/bütünleşik kentsel alan özelliği
gösteren yerleşim öbeklerindeki protokollere, birliklere veya başka işbirliği yöntemlerine dayanan bir araya gel-
meler sonradan metropoliten belediye kurulmasının zeminini hazırlamaya yetmemekte, zamanla işbirliği ile elde
edilen kısmi avantajlar ve çıkan sorunlar, taraflar arasında daha ileriye gidilmesinin ve metropoliten belediye
kurulmasının önünde engel bile oluşturabilmektedir. Bunun en tipik örneği Metropoliten Zonguldak Belediyeler
Birliğidir. Nitekim bu birlikten daha sonra bir metropoliten belediye doğmamıştır (Özgür, 2007: 120), doğama-
mıştır.
Metropoliten birliklerin esas faaliyet alanları metropoliten planlamadır. Metropoliten alandaki yerel yönetimler
ayrı ayrı plan yapabilir ama tüm metropoliten alanı kapsayan ve genel politikayı belirleyen bir plan yapılmalıdır.
Bunu da metropoliten yönetim yapmalıdır (Tuzcuoğlu, 2003: 53, 150). ZMA belediyelerinin böyle bir amaçla
kurduğu MZBB’nin bu misyonu zamanla ortadan kalkmış ve metropoliten yönetim deneyimi sona ermiştir. Son-
rasında ise böyle bir oluşum ve birliktelik görülmemiştir. Alandaki belediyeler hizmet ve yatırımları kendi bünye-
lerinde ve kendi imkanlarıyla yerine getirmeye çalışmaktadır. Ancak belediyeler temel belediyecilik hizmetlerini
yerini getirmekte bile zorlanmakta, sıkıntılar yaşamaktadır.
Yerel yönetimlerin katı atıkların düzenli depolama yoluyla bertarafı; kanalizasyon ve atık su arıtma tesisi; içme
suyu temini ve dağıtımı; imar planları ve gecekondu kontrolü; itfaiye ve yangın güvenliği gibi hizmetler nüfus
ve/veya alan açısından optimal ölçek seviyesi yüksek (yani daha geniş alan ve/veya daha fazla nüfus gerektiren)
hizmetlerdir. Bu hizmetlerin ve gerektirdiği yatırımların ortak yapılması/yaptırılması veya en azından bu konuda
paralel ve işbirliği içinde hareket edilmesi gerekmektedir (Özgür, 2005: 475; 2007: 104). Aksi taktirde ortaya çıkan
olumsuzluklar, kentsel alanları bir problem yumağı haline getirebilmekte (Özgür vd., 2007: 488), yönetilemez
kılmaktadır. ZMA’nda olduğu gibi…
6360 sayılı Kanun öncesinde, bu sorunları aşmaya yönelik olarak, alandaki diğer beş belediyenin Zonguldak
Belediyesi’ne katılması ve böylece alanda yönetsel bütünlüğün sağlanması önerisi yerel basında ve akademik
çalışmalarda (Üzmez, 2012a/b) tartışılmaktaydı. Ancak 6360 sayılı Kanun, 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 11.
maddesine göre yapılan ve birçok belediyece uygulanan zorunlu birleşme-birleştirme yöntemiyle alanda yönetsel
bütünlüğün sağlanma olasılığını/imkanını ortadan kaldırmıştır. Çünkü bu yöntemle, bir ilçe belediyesi ile başka
bir ilçe belediyesini birleştirmek mümkün değildir. Kozlu ve Kilimli’nin uzunca bir süredir ilçe olma mücade-
lesi verdiği ve nüfuslarının 20.000’in üzerinde olduğu bir gerçeklik olmakla birlikte; ZMA’nın bütüncül olarak
ele alınması gereken sorunları, Zonguldak, Kozlu ve Kilimli Belediye sınırlarının iç içe geçmesi ve yerleşimlerin
bütünleşmesi (Bkz. Ek Şekil 3) daha net bir gerçekliktir.
Ne yapılabilirdi? 6360 sayılı Kanun, iki yeni ilçe oluşturmak yerine, alandaki belediyelerin kendi dinamikleri ile
sağlayamadıkları birlikteliği ve idari bütünleşmeyi sağlama yolunu seçebilir ve diğer beş belediyeyi Zonguldak
Belediyesi ile birleştirebilirdi.
44
Bunu yaparken MZBB’ni de, içme ve kullanma suyu temininin yanında, suyun ve
4 Böyle bir yöntem, Denizli bütünleşik kentsel alanı için 2003’te denenmek istenmiştir. 2003 tarihli ve 5026 sayılı “Bazı Belediye ve Köylerin
Denizli Belediyesi’ne Katılmasına İlişkin Kanun” ile 22 belediye ve 25 köyün Denizli Belediyesi’ne katılması öngörülmüş, Kanun’un
Cumhurbaşkanı’nca geri gönderilmesi sonrasında TBMM’nde tekrar ele alınmayarak hayata geçememiştir.