349 / 514
Umut ÜZMEZ
n
338
yenin bulunduğu ZMA, en başından beri yüksek düzeyde idari parçalanma yaşamaktadır. Bu durum alanın ortak
sorunları olan belediyelerini MZBB çatısı altında bir araya getirmiştir. Ancak gelinen noktada MZBB bu sorunlara
çözüm üretememiştir. 1990’lı yıllarda alanın doğusunda iki yeni belediye daha kurulmuş, alandaki idari parçalan-
ma daha da artmıştır (Bkz. Ek Şekil 2). Bunlar 1992’de kurulan Muslu Belediyesi ile 1994’te kurulan Gelik Beledi-
yeleridir. Köy iken belediye olan Muslu Çatalağzı’nın doğusunda, Kilimli’nin mahallesi iken belediye olan Gelik ise
Kilimli’nin güneyindedir. Bir ilçe ve beş belde belediyesinin (Merkez ilçe ve beldeleri) bulunduğu alandaki yönetsel
yapı, 2012 yılı sonunda çıkarılan 6360 sayılı Kanun
3
ile ciddi bir değişikliğe uğramıştır. Söz konusu Kanunla Kozlu
ve Kilimli adında iki yeni ilçe kurularak, alan üç ilçeye bölünmüştür. Alanın doğusundaki Çatalağzı, Gelik ve Mus-
lu beldeleri Kilimli ilçesine bağlanmıştır. Ayrıca Kozlu Belediyesi mücavir alanlarındaki ve Kozlu ile bütünleşme
potansiyeli olan Esenköy ve Yahma köylerinin tüzel kişiliği kaldırarak, Kozlu Belediyesi’ne katılmıştır.
Alanın bir diğer karakteristiği alandaki yerel yönetimler arasında işbirliğinin zayıf olmasıdır. Bütünleşik bir kent-
sel alanda yönetsel bütünlük sağlanamasa bile, çeşitli işbirliği yolları ile alandaki belediyeler (ve diğer yerel yöne-
tim birimleri) yönetsel sorunlara çözüm bulabilirler; kentsel alanın bütününe yayılan, bir arada yürütülmesi gere-
ken, büyük yatırım gerektiren hizmet ve yatırımları gerçekleştirebilirler. Ancak ZMA’nda bu görülememektedir.
Alandaki belediyeler arasında gerçekleştirilen işbirliği, genellikle, acil durumlarda yardımlaşma, ihtiyaç halinde
iş makinesi ile vidanjör, cenaze aracı, itfaiye aracı gibi araçların paylaşımı şeklindedir. Ayrıca bazı belediyeler
arasında atık su arıtma tesisi ile ilgili protokoller imzalanmıştır. Bunlar Zonguldak ve Kozlu Belediyeleri arasında,
Kozlu’nun atık suyunun Zonguldak’ta kurulan atık su arıtma tesisine verilmesiyle ilgili protokol ile Kilimli ve
Çatalağzı Belediyeleri arasında, Kilimli’nin kendi kuracağı atık su arıtma tesisine dahil edemeyeceği atık suyun bir
kısmını Çatalağzı’nın kuracağı atık su arıtma tesisine verilmesiyle ilgili protokoldür. Henüz hayata geçmeyen bu
protokoller, başka konularda yapılabilecek işbirlikleri için umut vericidir. Ancak yine de belediyeler, planlama, su,
atık su, toplu ulaşım, itfaiye gibi hizmetlerin alanın bütününde, bütüncül olarak ele alınması anlayışından uzaktır.
3.2.Metropoliten Zonguldak Belediyeler Birliği’nin Görünümü: İçme-Kullanma Suyu Birliği
Ortak bir kentsel alandaki belediyeler, mahalli idare birliği çatısı altında bir araya gelerek, alandaki bazı sorunlara
ortak bir çözüm bulma açısından etkili bir araca sahip olabilmektedir (Coşkun, 2008: 471). ZMA belediyeleri de
bu işbirliği yolunu seçerek, birlikler kurmuştur. Bunlardan en önemlisi MZBB’dir. MZBB’nin kuruluş süreci ve
ilk 20 yılda gerçekleştirdiklerine önceki bölümde yer verilmişti. Metropoliten planlama misyonu sona eren birlik,
daha sonra alanın çok önemli bir sorunu olan içme-kullanma suyu sorununa odaklanmıştır.
Bu tarihten beridir bir içme-kullanma suyu birliği görünümündeki birlik; Ulutan (Kozlu) Barajı’ndan alanın su
ihtiyacını büyük oranda karşılamakta, üye belediyelere su satmaktadır. Birlik, üyeleri dışında Gelik ve Muslu Bele-
diyelerine de su satmaktadır. Barajdaki arıtma tesisinde içilebilir kaliteye getirilen su, belediyelerin isale hattına
verilmektedir. Belediyeler başka kaynaklardan da su sağlamaktadır. Birliğin belediyelerden (Çatalağzı hariç) ciddi
miktarda üye katılım payı ve su bedeli alacağı bulunmaktadır. Birlik gelirleri üye katılım payı ve su bedellerine
dayandığından; birlik mali kriz yaşamakta, zorluklar içinde çalışmalarını sürdürmektedir. Birliğin bu durumu
zaman zaman yerel basına da yansımaktadır. Birliğin sattığı suyun bedelini doğrudan tahsil edebileceği bir sistem
kurulmadıkça bu durumun süreceği açıktır. Belediyelerin su şebekelerinin ömrü dolduğundan ve kısmi iyileştir-
meler dışında yenilenemediğinden (Gelik hariç) suda ciddi bir kayıp-kaçak oranı görülmekte, birlik ihtiyacın çok
üstünde su sağlamak durumunda kalmaktadır. Bu ise zaten mali açıdan zorda olan birliğin hizmet maliyetlerini
artırmaktadır.
Unutulmamalıdır ki birliklerin etkinliği ve kendinden bekleneni gerçekleştirebilmeleri, üyelerinin birlik çatısı
altında gerçekleşen işbirliğinin yararına samimiyetle inanmalarına (Coşkun, 2008: 472), birliğe karşı yükümlü-
lüklerini yerine getirmelerine ve destek olmalarına bağlıdır. Bunun sağlanamadığı durumlarda birlikler hizmet
üretmekte ve varlıklarını sürdürmekte zorlanmaktadır.
Bütünleşik bir kentsel alanı yönetmede mevcut mevzuat çerçevesinde ilk akla gelen yönetsel araç olmakla birlikte,
bu tür alanlardaki sorunları çözmeye yönelik günümüzde kullanılagelen ve başarılı olan henüz çok az sayıda bele-
3 06/12/2012 tarihli ve 6360 sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde
Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun.