1.Karadeniz ve Balkan Ekonomik ve Politik Araştırmalar Sempozyumu

146

1. Karadeniz ve Balkan Ekonomik ve Politik Araştırmalar Sempozyumu

Özet

Türkiye, 24 Ocak 1980 kararları ile ithal ikameci dış ticaret stratejisi yerine ihracata yönelik dış ticaret stratejisi uygulamaya

başlamıştır. İhracata yönelik dış ticaret stratejisinin uygulanmaya başladığı 1980’li yıllar, özellikle komşu ve çevre ülkeler ile

ticari ve ekonomik ilişkilerin hızla arttığı bir dönem olmuştur. Öyle ki Türkiye bu yıllarda gerçekleştirdiği ihracatının yaklaşık

%50’sini komşu ve çevre ülkelere yapmıştır.

Ancak 1990’larda yaşanan Körfez Savaşı ve Irak’a uygulanan yaptırımlar, Körfez ülkelerinin geçirdiği çalkantılı dönem ve bera-

berinde Ortadoğu’ya gerçekleştirilen ihracatın payında yaşanan gerileme ve son olarak 1996 yılındaki Gümrük Birliği sonrası AB

pazarının belirli bir doygunluk noktasına gelmesi gibi bir takım olumsuzluklar nedeniyle dış ticaret hacminde olumsuz gelişmeler

yaşanmaya başlamıştır.

Dış ticarette 1990’lı yıllarda yaşanan olumsuz gelişmeleri aşmak üzere Türkiye 2000’li yıllarda yeni strateji ve politikalar gelişti-

rerek, dış ticaret hacminde artış sağlama ve pazar çeşitlendirmesi çabalarına girişmiştir. Uygulamaya konulan bölgesel ağırlıklı

dış ticaret strateji ve politikaları ile Türkiye ihracatta hem ulaşılan pazar sayısında hem de ihracat miktarında artış yaşamaya

başlamıştır.

Uygulanan bölgesel ağırlıklı strateji ve politikalardan biri de 2000 yılında uygulamaya konulan “Komşu ve Çevre Ülkeler ile

Ticaretin Geliştirilmesi Stratejisi”dir. Bu strateji kapsamındaki ülkeler Balkanlar’dan Karadeniz’e, Kafkaslar’dan Ortadoğu’ya

ve Güneydoğu Avrupa’dan Orta Asya’ya kadar geniş bir bölgeye yayılan 52 ülkeyi kapsamaktadır.

Bu çalışmada komşu ve çevre ülkeler stratejisinin genişletilmiş şekli ile uygulandığı 2004-2013 döneminde Türkiye’nin Karadeniz

ve Balkan ülkeleri ile dış ticaret performansı, komşu ve çevre ülkeler stratejisi bünyesinde yer alan diğer ülkelerle ve toplam dış

ticareti ile mukayese edilmiştir. Yine bu çalışmada Türkiye’nin Karadeniz ve Balkan ülkeleri ile dış ticaret performansı, komşu

ve çevre ülkeler stratejisinin uygulandığı 2004-2013 dönemi, 1994-2003 dönemi ile mukayese edilmiştir.

Çalışmanın sonuçlarına göre; komşu ve çevre ülkeler stratejisinin genişletilmiş şekli ile uygulandığı 2004–2013 döneminde

Türkiye’nin Karadeniz ve Balkan ülkeleri ile ihracatı diğer komşu ve çevre ülkeler ile gerçekleştirilen ihracata oranla daha başa-

rılı bir performans gösterememiştir. Öte yandan, aynı zamanda 2004–2013 döneminde Türkiye’nin Karadeniz ve Balkan ülkeleri

ile ihracatı da 1994-2003 dönemine göre başarılı bir performans gösterememiştir.

Anahtar Sözcükler:

Dış Ticaret, Komşu ve Çevre Ülkeler Stratejisi, İhracat, İthalat, Türkiye Ekonomisi

Doç. Dr. Osman Nuri ARAS*

Fatih Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Uluslararası Ticaret Bölümü, İstanbul, Türkiye,

Doç. Dr. Mustafa ÖZTÜRK

Fatih Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Uluslararası Ticaret Bölümü, İstanbul, Türkiye,

Arş. Gör. Eren ERDOĞAN

Fatih Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Uluslararası Ticaret Bölümü, İstanbul, Türkiye,

Türkiye’nin Komşu ve Çevre Ülkelerle Dış Ticaret

Stratejisi Çerçevesinde Karadeniz ve Balkan Ülkeleri

ile Dış Ticaret Performansı

Turkey’s Foreign Trade Performance with Black Sea and

Balkan Countries in the Context of Foreign Trade Strategy

With Neighbouring and Surrounding Countries

* Sorumlu Yazar