158 / 514
Türkiye’nin Komşu ve Çevre Ülkelerle Dış Ticaret Stratejisi Çerçevesinde Karadeniz ve Balkan Ülkeleri İle Dış Ticaret Performansı
147
n
1. Giriş
Bir ülkede istikrarlı ve sürdürülebilir bir büyüme ile istihdamı ve kişi başına düşen milli geliri artırmada, dış
ticaret, özellikle de ihracat göz ardı edilemez bir etkiye sahiptir. Söz konusu etki dolayısıyla ülkeler, başta ihracat
olmak üzere, dış ticaret hacimlerini artırmak amacıyla çeşitli strateji ve politikalar hayata geçirmekte ve strateji ve
politikaları uygulamaya yönelik kurdukları sistemlerle dış ticaretlerine ivme kazandırarak nihai ekonomik amaç-
larına ulaşmayı hedeflemektedirler.
Günümüzün küresel dünyasında ticari rekabet düzeyi, hem sanayileşmiş ülke piyasalarında, hem de gelişmekte
olan ülke piyasalarında artmaya devam etmektedir. Rekabetin her geçen gün arttığı uluslararası ticari piyasalarda
var olabilmek ve varlığını sürdürebilmek ise ancak bölgesel düzeyde kurulacak ekonomik sistemlerle mümkün
olabilmektedir. Bölgesel düzeyde ticari bütünleşmeyi hedefleyen ve bu hedef doğrultusunda uygulanabilir araçları
kapsayan dış ticaret stratejilerinin etkin ve verimli araçlar olduğu görülmektedir.
Ülkelerin gerçekleştirmiş oldukları dış ekonomik ilişkilerinin çoğunluğunu teşkil edendış ticaret ilişkileri hususunda
“yakın bölge” düzeyinde kalıcı olabilmeleri, hem bölge ülkelerine yönelik ticaret strateji ve politikalarına sahip
olabilmeleri, hem de komşu ve çevre ülkeleri hedef alan söz konusu strateji ve politikaları uygulamaya koymaları
ile mümkün olabilmektedir. Çünkü bölgesel ticaretin, yani komşu ve çevre ülkelerle ticaretin, özellikle gelişmiş
ülkelerin ticaret hacimleri içinde önemli bir yere sahip olduğu görülmektedir. Dünya genelinde ülkelerin komşuları
ile ticari ilişkilerine bakıldığında, Avrupa Birliği (AB) ülkelerinin birlik içi ticaretinin %70’ler, Asya-Pasifik
bölgesinde %60’lar ve Kuzey Amerika bölgesinde %40’lar düzeyinde olduğu görülmektedir (Kılıçkaya, 2004:15-21).
Dış ticarette uygulamaya konulan yeni bölgesel stratejiler sonucu, dünya genelinde bölgesel entegrasyonların öne-
minin arttığı ve komşu ülkelerle ticaretin hızla geliştiği de görülmektedir. Nitekim genel olarak son yıllardaki
Abstract
Turkey has started to implement the export-oriented foreign trade strategy in place of foreign trade import-substitution strategy
with the decisions of January 24, 1980. The 1980s, that began to implement the export-oriented foreign trade strategy of the years,
was a period in which economic and trade relations increased rapidly with especially neighbouring and surrounding countries.
So, 50% of Turkey’s exports has made to these countries in this process.
However, in the 1990s occurred negative developments in foreign trade volume due to a number of problems such as the events in
the Middle East and the EU market to come to a certain saturation point after incorporation into the Customs Union.
In the 2000s, Turkey has developed new strategies and policies to overcome the negative developments in foreign trade in the
1990s. Providing an increase in foreign trade volume and market diversification efforts have been attempted with the new strate-
gies and policies. Turkey began to experience an increase in both the number of reached export markets and the volume of exports
with the implemented new foreign trade strategy and policy in which regional weighted.
One of the implemented new strategies and policies in which regional weighted is “the Strategy of the Development of Trade with
Neighbouring and Surrounding Countries”. The countries covered by this strategy consist of 52 countries spreading over a wide
geographical area from the Balkans to the Black Sea, from the Caucasus to the Middle East and from Southeastern Europe to
Central Asia.
In this study, Turkey’s foreign trade performance with Black Sea and Balkan countries was compared with the other countries
covered by the foreign trade strategy with neighbouring and surrounding countries during the 2004-2013 period of the implemen-
tation of the neighbouring and surrounding countries strategy. At the same time, in this study, Turkey’s foreign trade performance
with Black Sea and Balkan countries in the 2004-2013 period of the implementation of the neighbouring and surrounding coun-
tries strategy was compared with the period of 1994-2003.
According to the results of this study, in the 2004-2013 period of the implementation of the neighbouring and surrounding coun-
tries strategy, Turkey’s exports with Black Sea and Balkan countries failed to show better performance in comparison with the
other countries’ exports covered by the strategy. On the other hand, also Turkey’s exports and imports with Black Sea and Balkan
countries in the 2004-2013 period of the implementation of the neighbouring and surrounding countries strategy did not show a
successful performance in comparison with the period of 1994-2003.
Keywords:
Foreign Trade, Neighbouring and Surrounding Countries Strategy, Export, Import, Turkeys’ Economy