1.Karadeniz ve Balkan Ekonomik ve Politik Araştırmalar Sempozyumu

Osman Nuri ARAS, Mustafa ÖZTÜRK, Eren ERDOĞAN

150

Komşu ve çevre ülke olarak adlandırılan pazarlara girmek için, diğer tüm ülke pazarlarına girişte olduğu gibi,

pazarın ihtiyaçları tespit edilerek, pazarın ihtiyaçları çerçevesinde mal ve hizmetlerin üretilmesi teşvik edilmek-

tedir. Bu ise, karşılıklı resmi temaslar, ticaret heyetleri, fuarlara katılım, reklam ve tanıtım çalışmaları ile destek-

lenmektedir. Bu çerçevede, öncelikle komşu ülkelerden başlamak üzere, bu ülkelere yönelik alım heyeti, ticaret

heyeti, fuarlara katılım, reklam ve tanıtım faaliyetleri hususlarına ağırlık verilmektedir (Ayman vd., 2007:268).

Stratejisi çerçevesinde birçok faaliyet gerçekleştirilmiştir. Bu faaliyetlerden bazıları şöyle sıralanabilir:

• Hemen hemen her bir ülke ile Karma Ekonomik Konsey (KEK) toplantıları gerçekleştirilmiş, birçok ülke

ile Çifte Vergilendirmeyi Önleme (ÇVÖ) ve Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması YKTK anlaşmaları

imzalanmıştır.

• Bazı ülkelerle Serbest Ticaret Anlaşması (STA) imzalanırken bazıları ile anlaşma yapılmasına ilişkin müzake-

reler devam etmektedir. STA’lar sayesinde, komşu ve çevre ülkeler ile Türkiye’nin dış ticaretinin geliştirilmesi;

ihracatçılarının dış pazarlarda, başta AB ülkeleri olmak üzere rakipleri ile eşit şartlarda rekabet edebilme-

lerinin temini; karşılıklı yatırımların ve ülkenin uluslararası rekabet gücünün artırılması hedeflenmektedir.

STA’ların ihracat ve ithalat rakamları incelendiğinde, 2000-2010 döneminde, Türkiye’nin genel ihracat artış

oranı %310 iken, yürürlükte olan 16 STA ülkesine ihracatının artış oranının ise %468 olduğu görülmektedir.

• Gürcistan ile Tercihli Ticaret Anlaşması imzalanırken birkaç ülke ile daha anlaşma yapılmasına ilişkin görüş-

meler yürütülmektedir.

3. Karadeniz ve Balkan Ülkeleri ile Gerçekleştirilen Dış Ticaretin Performansı

Çalışmada Türkiye’nin komşu ve çevre ülkelere yönelik uyguladığı dış ticaret stratejisi çerçevesinde Karadeniz ve

Balkan ülkeleri ile dış ticaretinin performansı ihracat ve ithalata bakan yönüyle iki boyutuyla incelenmiştir. Her iki

boyutun performansını incelemek amacıyla söz konusu bölge ülkeleri ile 1994-2013 döneminde gerçekleştirilen

ihracat ve ithalat verileri kullanılmıştır. Çalışmada; Türkiye’nin “Balkan Ülkeleri (BÜ)”, “Balkan Ülkeleri ve

Karadeniz’e Kıyısı Olan Ülkeler (BKÜ)” ve “Karadeniz Ekonomik İşbirliği’ne Üye Ülkeler (KEİÜ)” olmak üzere

üç ülke grubunun yanı sıra Komşu ve Çevre Ülkeler Stratejisi Kapsamındaki Ülkeler (KÇÜ) ve KÇÜ hariç tüm

dünya ile gerçekleştirilen ihracat ve ithalat performansına yer verilmiştir. Karadeniz ve Balkan ülkelerini kapsayan

söz konusu ülke grupları Tablo 2’de yer almaktadır.

Tablo 2:

Karadeniz ve Balkan Ülkeleri Grupları

Balkan Ülkeleri

(BÜ)

Balkan Ülkeleri ve Karadeniz’e Kıyısı

Olan Ülkeler (BKÜ)

Karadeniz Ekonomik İşbirliği Üyesi

Ülkeler (KEİÜ)

Arnavutluk

Bosna-Hersek

Azerbaycan

Bulgaristan

Hırvatistan

Ermenistan

Karadağ

Gürcistan

Kosova

Moldova

Makedonya

Romanya

Rusya

Sırbistan

Slovenya

Ukrayna

Yunanistan

Türkiye

Gürcistan

Türkiye

Rusya

Ukrayna

Türkiye