165 / 514
Osman Nuri ARAS, Mustafa ÖZTÜRK, Eren ERDOĞAN
n
154
4.1. Yöntem ve Uygulama
Türkiye’nin komşu ve çevre ülkeler ile dış ticaret stratejisi çerçevesinde Karadeniz ve Balkan ülkeleri ile dış ticaret
performansının analizi için Türkiye’nin 1993–2013 arası dış ticaret verileri kullanılmıştır. Karadeniz ve Balkan
ülkeleri ile dış ticaret performansını değerlendirebilmek için iki aşamalı bir çalışma yapılmıştır: Birinci aşamada
komşu ve çevre ülkeler stratejisi çerçevesinde Karadeniz ve Balkan ülkeleri ile 2003 sonrası dış ticaret perfor-
mansının strateji kapsamındaki diğer ülkeler ile ticaret performansının farklı bir seyir sergileyip sergilemediğine
bakılmıştır.
Çalışmada Türkiye’nin “Balkan Ülkeleri (BÜ)”, “Balkan Ülkeleri ve Karadeniz’e Kıyısı Olan Ülkeler (BKÜ)” ve
“Karadeniz Ekonomik İşbirliği’ne Üye Ülkeler (KEİÜ)” olmak üzere yine üç ülke grubu ile dış ticaret performansı
söz konusu ülke grupları dışındaki komşu ve çevre ülkeler stratejisi kapsamında yer alan ülkeler ile dış ticaret
performansı ayrı ayrı mukayeseli olarak analiz edilmiştir.
İkinci aşama olarak 2003 ve öncesi dönem verileri ile 2003 sonrası dönem verileri birbiri ile karşılaştırılmış,
böylece üç farklı ülke grubunun komşu ve çevre ülkeler stratejisinin uygulandığı dönemdeki performansı, önceki
dönem performanslarına göre mukayese edilmiştir. Çalışmada veri setleri arasında anlamlı fark olup olmadığını
test edebilmek için “Eşleştirilmiş t-Test” yöntemi kullanılmış ve böylelikle rakamsal değişimlerin istatistiki anlam-
lılıkları araştırılmıştır. SPSS 20 programı ile gerçekleştirilen bu yönteme göre iki veri seti arasında t-Test anlam-
lılık sonucu 0,05’in altında gerçekleşiyorsa, hipotezini ifade eden iki veri seti arasında anlamlı bir farklılık yoktur
önermesi reddedilerek hipotezi yani veri setleri arasında anlamlı bir farklılık olduğu önermesi kabul edilmektedir.
Stratejinin uygulamaya konulduğu yıl dikkate alınarak yaşanan gözlem azlığı sorununu aşabilmek amacıyla üç
aylık dış ticaret verileri kullanılmıştır.
Ayrıca, her ne kadar strateji ilk olarak 2000 yılında uygulamaya konulmuş olsa da, genişletilmiş ve nihai şekli ile
uygulamaya 2003 yılından itibaren başlandığından, 2003 yılı stratejinin uygulamaya başlandığı yıl olarak dikkate
alınmıştır. Stratejinin sonuçlarının dış ticaret verilerine yansımasının daha sağlıklı ölçülebilmesi için ise veriler
2004 öncesi (1994-2003) ve sonrası (2004-2013) olarak ayrıma tabi tutulmuştur.
4.2. Bulgular ve Bulguların Analizi
Türkiye’nin genişletilmiş şekli ile 2003 yılından itibaren uygulamaya başladığı komşu ve çevre ülkelere yöne-
lik dış ticaret stratejisi çerçevesinde Karadeniz ve Balkan ülkeleri ile dış ticaret performansına ilişkin bulgulara
Tablo–5’te yer verilmiştir. Tablo–6’da ise komşu ve çevre ülkeler stratejisinin uygulandığı dönemde (2004-2013)
Türkiye’nin Karadeniz ve Balkan ülkeleri ile dış ticaretinin, 1994-2003 dönemi ile karşılaştırmalı performansına
ilişkin bulgulara yer verilmiştir.
4.2.1. Balkan Ülkeleri ile Dış Ticaret Performansının Analizi
Tablo-5’e bakıldığında 2004–2013 döneminde BÜ’ye yapılan ihracat (%14.13), BÜ hariç KÇÜ stratejisi kapsa-
mındaki ülkelere yapılan ihracattan (%22.53) az bir performans göstermiştir. Karşılaştırmalı analizde elde edi-
len anlamlılık değerlerine bakıldığında 0,05’in altında bir anlamlılık değeri (0.03) elde edildiği için veri setleri
arasında istatistiki olarak da anlamlı bir farklılık olduğu sonucuna varılmıştır. Dolayısıyla 2004-2013 dönemin-
de Türkiye’nin BÜ’ye gerçekleştirdiği ihracatın performansının, BÜ hariç KÇÜ stratejisi kapsamındaki ülkelere
yapılan ortalama ihracatın performansından geri kaldığı hem oransal hem de istatistiki olarak görülmektedir. BÜ
hariç tüm dünya ülkelerine yapılan ortalama ihracat (%14.36) ile ise hemen hemen benzer bir performans sergile-
miştir. Nitekim veri setleri arasında istatistiki olarak da anlamlı bir fark bulunamamıştır. Bu sonuçlar, 2003 yılın-
dan itibaren KÇÜ ile ticaretin ve özellikle de bu ülkelere yapılan ihracatın artırılması için planlanan ve uygulanan
stratejinin, stratejinin alt bölgelerinden biri olan BÜ’ye yapılan ihracatı, strateji kapsamına giren ülkelere göre
daha fazla artıramadığı, dolayısıyla stratejinin ihracata bakan yönüyle BÜ özelinde başarılı olamadığı anlamına
gelmektedir.