170 / 514
Türkiye’nin Komşu ve Çevre Ülkelerle Dış Ticaret Stratejisi Çerçevesinde Karadeniz ve Balkan Ülkeleri İle Dış Ticaret Performansı
159
n
Komşu ve çevre ülkeler stratejisinin genişletilmiş şekli ile uygulandığı 2004–2013 döneminde Türkiye’nin BÜ ile
ithalatı diğer komşu ve çevre ülkeler ile gerçekleştirilen ithalata oranla benzer performans gösterirken, Karadeniz’e
kıyısı olan ülkeler ve KEİÜ ile ithalatı diğer komşu ve çevre ülkeler ile gerçekleştirilen ithalata oranla daha düşük
performans göstermiştir. Öte yandan komşu ve çevre ülkeler stratejisinin genişletilmiş şekli ile uygulandığı 2004–
2013 döneminde Türkiye’nin Karadeniz ve Balkan ülkeleri ile ithalatı, söz konusu ülkeler hariç Türkiye’nin top-
lam ithalatına oranla daha yüksek performans göstermiştir. Strateji öncesi dönem ile mukayese edildiğinde ise
2004–2013 döneminde Türkiye’nin Karadeniz ve Balkan ülkeleri ile ithalatı 1994-2003 dönemine göre başarılı bir
performans göstermiştir.
Genel olarak değerlendirilecek olursa; Karadeniz ve Balkan ülkeleri ile dış ticaretin söz konusu ülkelerin “komşu”
ülke olma potansiyelinin Türkiye tarafından özellikle ihracata bakan yönüyle yeteri kadar kullanılamadığı sonu-
cuna varılmaktadır. Benzer bir sonuca bir başka çalışmada uygulanan bölgesel stratejiler doğrultusunda, diğer
bölgelerle mukayese edildiğinde Karadeniz ve Balkan ülkelerini de kapsayacak şekilde komşu ve çevre ülkelerle
ticaretin geliştirilmesine ilişkin uygulanan stratejinin kapsamında yer alan ülkelerin geneline bakan yönüyle de
varılmıştır. Nitekim uygulanan stratejilerle Karadeniz ve Balkan ülkelerini de kapsayan komşu ve çevre ülkeler-
le ticaret hacminde önemli artış olmasına karşın, gerçekleştirilen ticaret hacminin potansiyelin bir hayli altında
olduğu yapılan bazı çalışmalarla da teyit edilmiştir. Dolayısıyla Karadeniz ve Balkan ülkelerini de kapsayan komşu
ve çevre ülkelerle coğrafi, tarihi ve kültürel yakınlık ve ekonomilerin birbirini tamamlayıcı yapısı dikkate alındı-
ğında, ticaret hacminin bulunulan düzeyin üzerine taşınabilme potansiyeline sahip olduğu ifade edilebilir.
Karadeniz ve Balkan ülkeleri ile mevcut dış ticaret potansiyelinden daha yüksek düzeyde faydalanılabilmesi için,
uygulanmakta olan komşu ve çevre ülkelere yönelik dış ticaret stratejisi kapsamında sektörel düzeyde öncelikle-
rin belirlendiği bölge ülke pazarlarına giriş stratejilerinin geliştirilmesi gerekmektedir. Ayrıca artan ikili ticari ve
ekonomik ilişkiler doğrultusunda ülkenin ihracatı, Karadeniz ve Balkan ülkelerini de kapsayacak şekilde komşu
ve çevre ülkelerle bölgesel anlamda sürdürülebilir ihracat artışını destekleyici bir yapıya da dönüştürülmelidir.
Türkiye, Karadeniz ve Balkan ülkelerini de kapsayacak şekilde komşu ve çevre ülke stratejisini geliştirirken,
AB’nin komşuluk politikasından da yararlanmalıdır. Dolayısıyla Türkiye’nin, hem AB’ne katılım süreci, hem de
kendisinin ve bölge ülkelerinin refahı ve güvenliği açısından daha kapsamlı bir komşu ve çevre ülke stratejisi
belirlemesi ve uygulaması gerekmektedir. Ayrıca, AB’nin “Komşuluk Politikası”na benzer şekilde, Türkiye’nin
“Komşu ve Çevre Ülkeler ile Ticaretin Geliştirilmesi Stratejisi”nin uygulama alanının genişletilmesi ve hedeflere
ulaşmak için yararlanılacak araçların zenginleştirilmesi de gerekmektedir.
Kaynakça
Ata, S. (2013).
Türkiye ile komşuları arasındaki ticaret potansiyeli: çekim modeli çerçevesinde bir inceleme
. International Con-
ference on Eurasian Economies-2013, St. Petersburg.
Ayman, G., Sezer, A. & Kılıçdağı, T. A. (2007).
Avrupa Birliği’ne katılım sürecinde Türkiye’nin komşu ve çevre ülkeler politikası-
stratejik yaklaşımlar
, İstanbul: TÜSİAD Yayınları, Yayın No: TÜSİAD-T/2007-05/434.
Berksoy, B. O. (2012).
Sektörel olarak komşu ülkelerde Türkiye’nin ihracat potansiyeli
, İstanbul: İTO Yayınları, Yayın No:
2012-28.
Dış Ticaret Müsteşarlığı (DTM). (2001).
Komşu ve çevre ülkelerle ticareti geliştirme stratejisi ve 2000-2001 yılları uygulaması
,
T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı Yayınları, Ankara.
Dış Ticaret Müsteşarlığı (DTM). (2009).
Stratejik plan 2009-2013
, T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı Yayınları, Ankara.
Eşiyok, B. A. (2004). Türkiye ekonomisinde kalkınma stratejileri ve sanayileşme, Ankara: Türkiye Kalkınma Bankası A.Ş.
Yayınları.
Karaçay Çakmak, H. (2004). Stratejik dış ticaret politikaları,
Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi
, 7, 48-66
Kılıçkaya, H. (2004). Komşu ve çevre ülkeler ile ticareti geliştirme stratejisi.
Uluslararası Ekonomik Sorunlar Dergisi
, 15, 15-21.
Liargovas, P. (2013). EU trade policies towards neighboring,
Search Working Paper
, WP2/01, January.
Özer, I. (2007). Stratejik ticaret politikaları,
Uluslararası Ekonomi ve Dış Ticaret Politikaları Dergisi
, 2(3), 65-102.
T.C. Ekonomi Bakanlığı. (2012).
2023 Türkiye ihracat stratejisi ve eylem planı
, Erişim Tarihi: 25.05.2014,
www.ekonomi.gov.trT.C. Ekonomi Bakanlığı (2013).
2013 yılı performans programı
, Erişim Tarihi: 25.05.2014,
www.ekonomi.gov.tr