1.Karadeniz ve Balkan Ekonomik ve Politik Araştırmalar Sempozyumu

176 / 514

Karadeniz Deniz İşbirliği Görev Grubu (Blackseafor) ve Karadeniz Güvenliğindeki Rolü
165 n
ler ve yardımcı sınıf gemilerinden oluşmaktadır. Gruba tahsis edilen gemiler ülkelerin kendi üslerinde bulunacak,
yılda en az iki kez ya da uygun görüldüğü takdirde daha fazla aktive edileceklerdir. Taraflar Karadeniz’de kulla-
nılmak amacıyla oluşturulmuş olsa da BLACKSEAFOR’un gerektiğinde oybirliği ile karar alındığında Karadeniz
dışında da görevlendirilebileceğini kabul etmişlerdir. BLAKSEAFOR ayrıca BM ve AGİT’in kapsamında icra edi-
lecek bir harekâtta da görevlendirilebilecektir.33
“BLACKSEAFOR’un konuşlandırma, görevlendirme ve diğer faaliyetlerinde genel yönlendirme ve kontrolünden
sorumlu olan makam Karadeniz Deniz Kuvvetleri Komutanlar Komitesi (BSNC)’dir. Görev grubunun harekât
kontrolü de o yıl BLACKSEAFOR komutanı tayin edilen devlet tarafından sağlanmaktadır. Komuta 17 Ağustos
2013 tarihinde 1 yıl süre ile Ukrayna’ya devredilmiştir. Görev grubu 2001’den bu yana 22 kez aktive edilmiştir”44.
“BLACKSEAFOR’a ilişkin siyasi kararlar ise Dışişleri/Savunma Bakanları’nın veya onların yetkili kıldıkları tem-
silcilerin yapacakları toplantılar vasıtasıyla alınmaktadır. Bakanlar toplantılarında, BLACKSEAFOR’a girmeye
istekli devletlerin taraf olma talepleri dikkate alınabilmektedir. Bakanlar aynı zamanda gerektiğinde, özel konu-
larda çalışmada bulunmak maksadıyla, Dışişleri Bakanlığı ve Savunma Bakanlığı’ndan üst düzey uzmanlardan
oluşacak geçici alt grupları görevlendirebilmektedir.”55 Türkiye’nin daveti üzerine BLACKSEAFOR “ilk siyasi
danışmanlar” toplantısı tüm Karadeniz’e kıyıdaş ülkelerin katılımıyla 19 Ocak 2004 tarihinde Ankara’da Dışişleri
Bakanları temsilcileri düzeyinde yapılmıştır. Bu toplantıda Karadeniz’in stratejik açıdan öneminin altı tekrar
çizilmiş ve bölgede barış ve istikrarın temini için tarafların ortak sorumluluğu olduğu belirtilmiştir (Bozkurt,
2011:5-6).
BLACKSEAFOR’un gelecekte deniz güvenliği görevlerini üstlenmesi yönünde taraflarca görüş birliği oluşmuş ve
2004’te BLACKSEAFOR’un görev yönergesi değiştirilerek organize suçlar ve terörist tehditler de kapsam içine
alınmıştır. Böylece BLACKSEAFOR’u kapsamlı operasyonel görevleri icra edebilecek yetki ve yeteneğe sahip kıl-
mak üzere hazırlık çalışmalarına hız verilmiştir (Gürdeniz: 280).
4. Sonuç
Soğuk savaş sonrasında, Karadeniz’in siyasal coğrafyasında köklü bir değişiklik yaşanmış, bu değişiklikle bölge
devletleriyle beraber bölge dışı devletler de bölgede etkinlik kazanmışlardır. Bu değişiklik ayrıca yeni güvenlik
sorunları da doğurmuştur. Karadeniz’de ortaya çıkan yeni durum karşısında Türkiye, çok boyutlu güvenlik poli-
tikaları geliştirmek zorunda kalmıştır. Ekonomik, siyasi, coğrafi, insani ve askeri boyutları olan bu güvenlik poli-
tikalarının öncelikli amacı Karadeniz’in barış ve refah havzası hâline getirilmesidir. Bölgeye yönelik beklentiler
gerek bölge devletleri gerekse bölgeye ilgi duyan büyük devletler açısından farklılıklar arz etse de aslında ortak
hedef bu amaca ulaşmaktır. Özellikle Avrupa-Atlantik grubu Karadeniz’in artan önemi karşısında bölge güven-
liğini NATO güvenlik politikaları içine alma çabası içine girmiş ve 2001den beri Akdeniz’de yer alan NATO’nun
Aktif Çaba Harekâtı’nı terörle mücadele gerekçesi ile Karadeniz’e doğru genişletmeye çalışmıştır. Bu girişim RF
başta olmak üzere Türkiye’yi de endişelendirmeye başlamıştır. Çünkü farklı bir girişim Montrö düzenini zedele-
yecek ve yeni tartışmalar yaratacaktır. Türkiye, bölge güvenliğinin bir bütün olarak ele alınması ve bunun da kıyı
devletlerinin işbirliğiyle sağlanması görüşünü savunmaktadır. Buna yönelik çabalar içine giren Türkiye, deniz
merkezli olan bazı oluşumlara öncülük etmiştir. Bunlardan biri “Karadeniz Uyumu Harekâtı-Operation Black Sea
Harmony (OBSH)” diğeri de “Karadeniz Deniz İşbirliği Görev Grubu-Black Sea Naval Cooperation Task Group
(BLACKSEAFOR)”dur. 2001 yılında Türkiye, Gürcistan, RF, Ukrayna, Romanya ve Bulgaristan arasında imzala-
nan anlaşmayla kurulan ve arama ve kurtarma harekâtı; İnsani yardım harekâtı (doğal afet yardım, tahliye hrk.);
Mayın karşı tedbirleri harekâtı; Çevre koruma harekâtı gibi görevlerle donatılmış olan BLACKSEAFOR’un görev
yönergesi, 7 Temmuz 2004’te değiştirilerek, bölge için önem arz eden organize suçlar ve terörist tehditler de görev
3 BLACKSEAFOR’un görevleriyle ilgili ayrıntılı bilgi için bkz.
php
4 Aktivasyon sırasında herhangi bir anda her bir taraf devletin kuvvetlerini ve/veya personelini geri çekme hakkı bulunmaktadır. Böyle bir
durumda kuvvetlerini ve/veya personelini geri çekmeyi öngören taraf diğer tarafları önceden bilgilendirmelidir”.
denizweb/blackseafor/turkce/hakkinda/gorev_ortami.php ; Bu aktivasyonların ayrıntısı için bkz. EK 2
5 BLACKSEAFOR’un komuta yapısıyla ilgili ayrıntılı bilgi için bkz.
ta_yapisi.php