462 / 514
Karadeniz Ülkelerinde Enerji Arz Güvenliği
451
n
İlk olarak CO2 emisyon trendine (yıllık artış hızı) bakıldığında, Türkiye’nin enerji kaymaklı CO2 emisyonunun
hızlı biçimde arttığı görülmektedir. Ancak kişi başına CO2 emisyonuna bakıldığında Türkiye’nin OECD orta-
lamasının altında kaldığı görülmektedir. Her 1000 dolarlık reel üretim başına salınan CO2 miktarı ise üretimin
ve dolayısıyla enerji tüketiminin çevreyi kirletme maliyetini göstermektedir. CO2/GSYİH yoğunluğunun Ukray-
na ve Rusya’da oldukça yüksek olduğu görülmektedir. Bu durum Ukrayna ve Rusya’da enerji tüketiminin hem
verimsiz hem de çevreyi kirletici özellikte olduğunu göstermektedir.
6. Enerjide İşbirliği Olanaklarının Değerlendirilmesi
Karadeniz ülkelerinin üretim, rezerv ve tüketim verileri incelendiğinde Rusya dışında kalan diğer ülkelerin ener-
ji arz güvenliğini sağlamada yerli kaynaklarını geliştirmesi söz konusu değildir. Çünkü bu ülkeler yerli kaynak
mevcudiyeti açısından kendi kendine yetebilen ülkeler konumunda değildir. Bu nedenle ülkelerin bulundukları
stratejik konumları itibariyle ithalat yaptıkları ülkeler ve transfer yolları üzerinden bir çeşitlendirmeye giderek
enerji arz güvenliğinin sürdürülebilirliğini sağlayabilirler.
Bölge ülkeleri enerji arzında Rusya’ya bağımlı durumdadır. Bu durum Rusya’ya enerji piyasalarında önemli bir
güç sağlamaktadır. Her bir ülke ayrı ayrı Rusya ile enerji alım sözleşmesi yapmaktadır. Bu nedenle her bir ülkenin
Rusya karşısındaki pazarlık gücü düşük düzeyde kalmaktadır. Eğer Rusya’dan enerji satın alan ülkeler bir kon-
sorsiyum kurarak, tüm ülkelerin talep ettikleri enerji miktarı için aynı anda pazarlık edebilirlerse pazarlık güçleri
artabilir ve sözleşme koşulları değişebilir.
Ele alınan ülkelerin ortak özelliklerinde biri enerji taleplerini büyük ölçüde fosil yakıtlardan sağlamalarıdır. Fosil
yakıtlara bağımlılık Rusya ve Ortadoğu ülkelerinden gerçekleştirilen ithalata bağımlılığı da beraberinde getirmek-
tedir. Bu durum enerji arz güvenliği riskini artırmaktadır. Bunun için alternatif ve yerli kaynakların geliştirilmesi
önemli bir politika olarak benimsenmelidir. Karadeniz ülkelerinin alternatif enerji kaynağı arayışlarına ilişkin
işbirliği yapmaları faydalı olabilir. Özellikle yüksek maliyetli projelerin ve yatırımlarının (nükleer enerji ve kaya
Grafik 10:
Ülkelerin CO
2
Emisyonu Trendi