1.Karadeniz ve Balkan Ekonomik ve Politik Araştırmalar Sempozyumu

Ertuğrul YILDIRIM, Neslihan KARAKOÇ

444

6. Elektrik Sek-

törü

Elektrik üretim kapasitesinin dolaylı olarak güvenilirliğini ölçer. Daha yük-

sek çeşitlilik enerji güvenliği için daha az risk demektir.

7. Taşımacılık

Sektörü

Birim GDP ve nüfus başına taşımacılık sektöründe enerji kullanımının

verimliliğini ölçer. Daha yüksek verimlilik enerji güvenliği için daha düşük

risk demektir.

8. Çevre

Ulusal ekonomilerin ulusal ve uluslararası sera gazı emisyonlarını azaltma-

larının etkisini ölçer. Enerjide daha düşük karbondioksit emisyonu enerji

güvenliği için daha düşük risk demektir.

Kaynak:

U.S. Chamber of Commerce 2013,

Tablo 3’de uluslararası enerji güvenliği indeksinin 8 alt kategorisi görünmektedir. Ancak bu alt kategoriler kendi

içerisinde 29 alt kategoriye ayrılmaktadır. Her bir alt kategori endeksini elde etmek için çeşitli verilerden fayda-

lanılmaktadır.

4. Karadeniz Ülkelerinde Enerji Görünümü

Uluslararası Enerji Ajansı’nın 2012 verilerine göre dünya birincil enerji arzında % 31,5 ile petrol birinci sıradadır.

Petrolü %28,8’lik payla kömür takip etmektedir. Üçüncü sırada ise %21,3 ‘lük payla doğal gaz yer almakta ve son

olarak da nükleer enerji birincil enerji arzında %5,1’lik bir paya sahiptir. Bu kaynakların küresel tüketimdeki

payları ise petrolün %40,8, doğal gaz %15, elektrik enerjisi %17,7 ve kömür %10 düzeyindedir (IEA, 2013). Enerji

kaynaklarının üretim ve tüketimleri karşılaştırıldığında küresel ölçekte fosil yakıtlara ve elektrik enerjisine olan

bağlılık göze çarpmaktadır.

Bu çalışmada Gürcistan, Bulgaristan, Türkiye, Ukrayna, Romanya ve Rusya üzerine yoğunlaşılmaktadır. Şekil 1,

Gürcistan’da birincil enerji arzı türlerini ve ithalat oranlarını göstermektedir.

Gürcistan önemli bir enerji üreticisi olmadığı gibi birincil enerji arzının yaklaşık %70’lik kısmı petrol ve doğal

gazdan oluşmaktadır. Petrol arzının %97’si ve doğal gaz arzının neredeyse tamamı ithalatla karşılanmaktadır. Bu

nedenle Gürcistan’ın enerjide dışa (daha çok Rusya’ya) bağımlılığının çok yüksek olduğu görülmektedir. Ülke

dünya enerji piyasalarındaki fiyat hareketlerine karşı çok duyarlıdır. Gürcistan hidroelektrik santralleri aracı-

lığıyla enerjide dışa bağımlılığını azaltmaya çalışmaktadır. Gürcistan enerji nakil yolları (Rusya’dan Avrupa ve

Asya’ya) üzerinde yer alması nedeniyle önemini korumaktadır.

Bulgaristan ise birincil enerji arzının önemli bir kısmını (%61) kömür ve nükleer enerji üretiminden sağlayarak,

dışa bağımlılığını azaltabilmektedir. Her ne kadar petrol ve doğal gazın büyük kısmı ithalat yoluyla karşılansa da,

bu enerjilerin arz payı %32’de kalmaktadır. Ancak Bulgaristan’ın GSYİH’ nin düşüklüğü, eskiyen enerji alt yapı-

sı, petrol ve doğal gazdaki dışa bağımlılığı, Bulgar ekonomisini enerji fiyatlarındaki değişime karşı duyarlı hale

getirmektedir.

Tablo 3 devam

Şekil 1:

Gürcistan’ın Enerji Arz ve İthalat Görünümü