312 / 514
Binyıl Kalkınma Hedefleri: Karadeniz Ülkeleri İçin Bir Karşılaştırma
301
n
Somut ve takibi mümkün olan hedefler ve göstergeler sayesinde ülkelerin sosyal kalkınma düzeylerinin karşılaş-
tırılmasına olanak sağlayan BKH, azgelişmiş ülkelerin 2015 yılına kadar kalkınmasını amaçlayan temel hedefleri
ortaya koyması bakımından önemlidir. Ülkeler takip ettikleri bu göstergeleri her yıl raporlaştırmakta, bu rapor-
lar ise ülkelerin hedeflere ulaşma yolunda geldikleri konumları izlemesini ve bunlara uygun politikaları içeren
kalkınma planları oluşturmasını sağlamaktadır. 2015 yılına gelindiğinde bu hedeflerde başarıya ulaşılmış olması,
yaklaşık 500 milyondan fazla insanın aşırı yoksulluktan kurtarılmış olacağı, 300 milyondan fazla insanın artık
açlıkla mücadele etmeyeceği anlamına gelmektedir. Daha sağlıklı çocukların ve daha uzun ömürlü insanların
olduğu bir dünya nüfusu, eğitim ve sağlık hizmetlerine daha kolay ulaşır hale gelecek, hak ve özgürlüklerin daha
rahat kullanılabildiği bir ortamda yaşama fırsatına sahip olacaktır.
BKH’nin oluşturulduğu 2000 yılından beri, ülkeler bu hedeflere ulaşılması konusunda çalışmalar yapmaya başla-
mışlardır. Bu kapsamda, dünyanın büyük bir kısmında önemli ölçüde ilerleme görülmüştür. Dünya nüfusunun
yarısından fazlasına ev sahipliği yapan batı ve doğu Asya’nın performansı özellikle dikkat çekmektedir (Sachs and
McArthur, 2005: 348). Bununla birlikte ülkelerin, bu hedeflere ulaşma yolunda eşit olmayan oranlarda gelişme
içinde oldukları görülmektedir. BKH’nin sona ermesine son bir yıl kala, bu hedeflerin önemli bir kısmına ulaş-
mada başarılı olan pek çok ülkenin yanında, istenen performansı gösteremeyen ve hedeflere ulaşmanın uzağında
kalan ülkeler de bulunmaktadır. Bu durumun ortaya çıkmasında, küresel çaptaki sosyo-ekonomik ve coğrafi eşit-
sizliklerin etkisi büyüktür. Bazı bölgeler BKH’nin anlaşılması konusunda daha iyi performans göstererek, mevcut
durumlarını hedeflere ulaşılması için uygulanacak politikalara daha çabuk adapte edebilmişlerdir. Latin Amerika
ve Sahra-altı Afrika bölgelerinin performanslarına bakıldığında, hedeflerin anlaşılmasına daha yakın olan Latin
Amerika ülkelerinin hedeflere ulaşılması hususunda, genel olarak Sahra-altı Afrika ülkelerinden daha başarılı
olduğu görülmektedir (Preston, 2013: 492).
Kalkınma sürecinin eşit olmayan bir şekilde ilerlemesi nedeniyle; öngörüler 2015 yılında dünya çapında 600 mil-
yondan fazla insanın hala güvenilir olmayan su kaynaklarını kullanıyor olacağı, yaklaşık 1 milyar kişinin oldukça
kötü koşullarda yaşayacağı, doğum esnasındaki anne ölümlerinin ve önlenebilir hastalıklar nedeniyle ortaya çıkan
çocuk ölümlerinin devam edeceği, cinsiyet eşitliği, sürdürülebilir çevre gibi hedeflere de ulaşılamayacağı düşünce-
sini içermektedir (Lomazzi vd., 2014: 72). Bu nedenle, 2015’e yaklaşırken, ülkelerin durumlarını doğru değerlen-
direrek uygun politikalarla bu hedeflere ulaşma yönündeki çabalarını artırmaları daha önemli hale gelmektedir.
4. Karadeniz Ülkelerinde Binyıl Kalkınma Hedefleri
Binyıl Kalkınma Hedeflerinin sona ermesine son bir yıl kala, Birleşmiş Milletler 2013 yılı Dünya Binyıl Kalkınma
Hedefleri Raporunu yayınlamıştır. Rapora göre hedeflerin çoğunluğuna ulaşılması konusunda büyük bir aşama
kaydedilmekle birlikte, halen ulaşılmayan hedefler bulunmaktadır, ancak ulaşılamayan bu hedefler konusunda
daha fazla çaba ile başarılı olunmasının halen mümkün olduğu görülmektedir. Raporda, aşırı yoksullukla müca-
dele hususunda başarıya ulaşıldığı ve 1990 yılıyla karşılaştırıldığında aşırı yoksullukla mücadele eden insanların
sayısının yarı yarıya azaldığı ifade edilmektedir. Ayrıca, açlık ve yetersiz beslenme sorunuyla karşı karşıya olan
insanların sayısında azalma sağlanması ve sağlık ile ilgili hedeflerin gerçekleştirilmesi konusunda da önemli iler-
leme sağlanmış durumdadır. Bununla birlikte, özellikle anne ve çocuk sağlığının iyileştirilmesi, toplumsal cinsiyet
eşitliğinin sağlanması ve herkesin evrensel eğitime ulaşabilmesi konusunda önemli eksiklikler olduğu ve bu hedef-
lere ulaşılması için ilerlemenin yavaş gerçekleştiği belirtilmektedir. Aynı zamanda orman alanlarında meydana
gelen azalma, çevredeki camlı türlerinin sömürülmesi ve soylarının tükenme riskiyle karşı karşıya olması ve kar-
bondioksit emisyonundaki artış; ekolojik sürdürülebilirlik hedefine ulaşılması konusunda olumsuz bir görüntü
ortaya koymaktadır.
Birleşmiş Milletler (BM)’in 2013 yılı raporu, 2015 yılına gelindiğinde BKH’ne ulaşılmış olabilmesi için, özellikle
geride kalmış bölge ve ülkelerde buna yönelik çabaların artırılması gerektiğini ortaya koymaktadır. Dolayısıyla,
ülkelerin BKH’ne ulaşabilme konusunda mevcut durumlarının, diğer ülkelere göre bulunduğu konumun belir-
lenmesi önemli hale gelmektedir. Bu kapsamda Karadeniz’e kıyısı olan Türkiye, Rusya, Romanya, Ukrayna, Gür-
cistan ve Bulgaristan’ın hedeflere ulaşma hususunda gösterdikleri performans, küresel ekonomi içinde bölgesel
performans hakkında fikir sahibi olunmasını sağlamaktadır.