296 / 514
Ekonomik Serbestleşme ve Finansal Kriz İlişkisi: Oecd ve Brııcs Ülkeleri Karşılaştırması
285
n
B. Yatırım oranı regresyon analizi
Bağımlı değişken: Yatırım
Bağımsız değişkenler
Katsayılar
Std. Hata
t- istatistiği
Prob.
Cari
*0.300406
0.055316
5.430772
0.000
Kamu
***-0.17159
0.085223
-2.0134
0.0523
Portföy
***-0.00456
0.002517
-1.81325
0.0789
Reel
**0.097294
0.039148
2.485298
0.0182
Ticaret
**-0.02355
0.008861
-2.65747
0.012
Sabit
-1.70723
1.573448
-1.08503
0.2858
R2
0.671443
Not:
*%1 düzeyinde, **%5 düzeyinde, ***%10 düzeyinde anlamlıdır. Her iki regresyon analizinde hata terimlerinin normal
dağılıma sahip olduğu, sabit varyanslı olduğu ve otokorelasyona sahip olmadığı belirlenmiştir.
%10 anlamlılık düzeyinde, büyüme regresyon analizinde sadece portföy değişkeninin katsayısı istatistiki olarak
anlamsız çıkarken, yatırımın yer aldığı analizde tüm değişkenlerin katsayısı anlamlı çıkmıştır. Büyüme modeli
regresyon analizinin belirlilik katsayısı,R
2
, 0.52’dir. Yani analize katılan değişkenler kriz dönemi büyüme oranının
%52’sini açıklamaktadır. Yatırım modelinde ise değişkenler, yatırımdaki değişimin %67’isini açıklamaktadır.
Regresyon analizine göre elde edilen katsayıların işareti bağımlı değişken ile bağımsız değişken arasındaki ilişki-
nin yönünü de vermektedir. Sonuçlara göre krizden önce her bir değişken için diğer değişkenlerin sabit kaldığı
varsayımı altında; ülkelerin cari işlemleri açık verdikçe, kamu dengesinde artış oldukça, reel sektörün payı düş-
tükçe ve ticaret hacmi yükseldikçe kriz dönemi büyüme oranı ve yatırım oranı azalmıştır. Büyüme analizinde
katsayısı anlamsız çıkan portföy hacmi ise yatırım oranı ile ters yönlü bir ilişkiye sahiptir. Bu sonuçlara göre ticari
ve finansal açıklık düzeyi daha fazla olan ülkeler krizden daha olumsuz etkilenmişlerdir. Ayrıca ekonomisinde reel
sektörün payı yüksek olan ülkeler krizden daha az etkilenmişlerdir.
Lane veMilesi-Ferretti (2010), Claessens vd. (2010) ve Dullein (2010), çalışmalarında benzer regresyon analizi
kullanılmaktadır. Her üç çalışmada cari işlemler dengesinin krizin en önemli değişkeni olduğu belirlenirken, kriz
dönemi büyüme oranı ile kişi başı gelir arasındaki ters yönlü ilişki ile krizin gelişmiş ülkeleri daha çok etkilediği
sonucu ampirik olarak da ortaya konmaktadır.
Analize katılan değişkenlerin OECD ve BRICS ülkeleri ortalamaları regresyon analizi ile benzer sonuçları ver-
mektedir. Tablo 4’e göre kriz dönemi ortalama büyüme oranı -1.521 olan OECD ülkelerinin, ortalama büyüme
oranı 3.848 olan BRICS ülkelerine göre ticaret hacmi ve portföy hacmi daha yüksek, cari işlemler dengesi açık,
kamu açığı, yatırım oranı ve reel sektör payı daha düşük, kredi hacmi ise oldukça yüksek görülmektedir.
Tablo 4:
Grup Bazında Ortalama Değerler
Kriz dönemi
büyüme oranı
2002-2007 yılına ait (GSYİH % payı)
Ticaret
Cari
Kamu
Yatırım
Reel
Kredi
Portföy
OECD -1.521
89.802 -0.596 -0.829 23.111 31.919 100.781 144.701
BRICS
3.848
50.096
2.352
-1.416 25.739 46.020 58.048 23.936
6. Sonuç ve Değerlendirme
Sonuç olarak, 2007 yılında ABD’de konut sektöründe kullanılan kredilerin geri ödenememesi sorunuyla bankacı-
lık krizine dönen süreç, önce ülkeyi kısa bir süre sonra ABD ile finansal ilişkisi yüksek olan gelişmiş ülkeleri ve bir
iki yıl içinde dünya ticareti üzerinden birçok ülkeyi etkisi altına alarak 1929 bunalımından sonra yaşanan en geniş