301 / 514
Kadir Caner DOĞAN, Mürşit RECEPOĞLU
n
290
edilen dönüşüm döneminde kurulan ombudsmanlık kurumu, yapısal-kurumsal ve işlevsel yönlerine bağlı olarak
açıklanmaktadır. Bu sayede de Romanya’daki demokratikleşme reformları, ombudsman ile kurumsal düzeyde
örneklenmek istenmektedir.
3. Romanya Ombudsmanı
Romanya’da ombudsman veya ombudsmanlık kurumu, çalışmanın ilerleyen bölümünde yapısal-kurumsal ve
işlevsel yönlerine bağlı olarak genel hatlarıyla açıklanacaktır. Bu bağlamda çalışmada öncelikle ombudsmanlık
kurumunun kuruluşu, görevleri, atanması ve statüsü gibi yönlerine bağlı olarak genel düzeyde bilgiler verilecektir.
Daha sonrasında ise ombudsmanlık kurumunun şikâyet başvurularını kabul şekilleri, çalışma biçimleri, denetim-
lerinin sonuçlandırılması ve yapılan denetimlerin etkinliği ve verimliliğine bağlı olarak işlevsel yönleri hakkında
bilgi verilecektir.
3.1. Romanya Ombudsmanlık Kurumu İle İlgili Genel Bilgiler: Yapısal-Kurumsal Yönler
Romanya’da ombudsmanın veya ombudsmanlık kurumunun, 1989 yılındaki rejim değişikliğinden sonra (Dragoş
vd., 2010:60), 1991 yılında yürürlüğe giren Anayasa’nın 58 maddesine göre bir yasal düzenlemeye bağlı olarak
kurulacağından söz edilmiştir (Constitution of Romania, 1991 Art. 58; Cliza, 2011:164). Bu düzenlemeye bağlı
olarak ombudsman, 1997 yılında bir yasal düzenlemeye (the Law 37\1997) (Mariana, 2008) dayalı bir biçimde
“Halkın Avukatı (People’s Advocate)”
adı altında kurulmuştur (Reif, 2004:158; Fendoğlu, 2011:99; Vangansuren,
2002:12; Finkel, 2013; Hossu & Dragoş, 2013:67). Ayrıca Romanya Ombudsmanlık Kurumu’nu kuran bu yasa,
1998, 2002, 2004 ve 2010’da güncellenmiştir (Hossu & Dragoş, 2013:68). Diğer yandan 2003 yılında yapılan bir
düzenleme ile Romanya’da ombudsmanlık kurumu, Anayasa Mahkemesi önüne gelmeden önce yasaların anaya-
saya uygunluğunu değerlendirmektedir (Balan & Varia, 2009:19; Dragoş vd., 2010:64).
Romanya Ombudsmanı, kamu yönetimi ve vatandaşlar arasında herhangi bir anlaşmazlık yaşanmaması için yö-
netimi gözetim altında bulunduran bir kurumdur (Balan & Varia, 2010; Stern, 2008:360). Dolayısıyla ombuds-
man, temel olarak vatandaşların yönetimle ilişkilerinde özgürlüklerinin ve temel haklarının korunmasıyla görevli-
dir (Cliza, 2011:164). Bu çerçevede Romanya’da ombudsman, kamu yönetimi ve vatandaşlar arasında iyi (başarılı)
yönetimin (Glazer, 2011:14) tesis edilmesinde önemli etkiye sahiptir. Bu bağlamda ombudsmanlık kurumu, va-
tandaşlardan gelen idari itirazlara karşı bir çözüm yolu görevini yerine getirmektedir (Dragoş vd., 2012:41). Bu
sayede ombudsman, hakların gaspa uğraması, bürokratikleşmenin artması ve kötü yönetim pratiklerine karşı
harekete geçmektedir (Reif, 2004:158).
Romanya’da ombudsmanlık kurumu, asıl olarak kamu yönetimi ve yerel yönetimlerin faaliyet ve eylemlerin-
den şikâyetçi olan vatandaşların şikâyetleri ile ilgilenmektedir (Hossu & Dragoş, 2013:68). Buna bağlı olarak
Romanya’da ombudsman veya ombudsmanlık kurumu, daha geniş bir biçimde aşağıdaki kamu otoritelerinden
gelen şikayetleri kabul etmektedir (ROMÂNIA Avocatul Poporului, 2014):
• Merkezi yönetim otoriteleri,
• Bölgesel yönetim otoriteleri,
• Bakanlar ve diğer merkezi organlar,
• Bölgesel kamu hizmetleri yerine getiren kuruluşlar,
• Yerel özerkliğe sahip otoriteler (belediye başkanı, yerel konsey ve bölümler),
• Diğer kamu ofisleri.
Romanya’da ombudsman, basit oy çokluğuna dayalı bir biçimde her iki Meclis üyelerinin ortak toplantısı sonra-
sında atanmaktadır (Stern, 2008:259; Criste, 2014:60; ROMÂNIA Avocatul Poporului, 2014). Romanya’da om-
budsman, klasik bir ombudsmanın özelliklerine sahip olarak (Balan & Varia, 2009:15) ulusal düzeyde tek kişi
olarak (Cobarzan vd., 2008:60) 5 yıllık bir dönem için atanmaktadır (Dragoş vd., 2010:60) ve ombudsmanın bir
kez daha seçilme şansı bulunmaktadır (Criste, 2014:60). Romanya Ombudsmanlık Kurumu, görevlerini tarafsız
ve bağımsız olarak yerine getirmektedir (Fendoğlu, 2011:107; Cliza, 2011:165; Mariana, 2008; Hossu & Dragoş,
2013:68). Bu çerçevede Romanya’da ombudsmanlık kurumuna herhangi bir devlet otoritesinin emir ve talimat
verme yetkisi yoktur. Romanya’da her vatandaş, atama şartlarını taşıdığı taktirde ombudsman olarak atanabil-