232 / 514
Kamu Hizmetlerinin Piyasalaşması: Kamu Özel Sektör İşbirliği Modelleri ve Karadeniz Ekonomik İşbirliği Üyeleri Örneği
221
n
Tablo 6’da görüldüğü gibi Yunanistan’da hem merkezi bir KÖSİ birimi hem de KÖSİ Kanunu olmasına rağ-
men söz konusu yıllar aralığında herhangi bir uygulamaya rastlanmamaktadır. Ancak uygulamanın görüldüğü
ülkelerde, 2009-2012 yılları arasında özel sektör katılımlı altyapı yatırımlarının toplam değerleri, Moldova’da
151.530.000 $, Romanya’da 6.760.640.000 $ ve Sırbistan’da 561.600.000 $ olarak gerçekleşmiştir. Bu ülkeler ara-
sında Romanya’nın önemli bir farkla önde olduğu ve bu farkın özellikle enerji sektöründe görülen altyapı yatırım-
larıyla oluştuğu da açıkça görülmektedir.
KÖSİ’lerin daha kolay ulaşılabilir bir araç haline getirilmesi ve gelişmekte olan KEİ ülkelerinde yatırım kapasitesi
oluşturulması, yaşamsal nitelikli altyapıya ve hizmetlere yapılan yatırımı artırabilecektir. Bu yatırım, yerel toplu-
lukların ve fayda sağlayan diğer unsurların gerçek ihtiyaçlarını hedeflemelidir ve projelerin (örn. sağlık, çevre, v.s.)
daha geniş sosyal etkileri göz önünde bulundurmalıdır. Sürdürülebilir projelere yapılan yatırımların ölçeğinin
artırılmasının hem gelişmekte olan ülkeler hem de küresel topluluk üzerinde geniş etkileri bulunmaktadır. Ancak
örgütlerin, gelişmiş ülkelerin ve özel sektör kuruluşlarının bu faydaları sağlamaları için aşağıdaki üç unsurdan
oluşan ve ‘KÖSİ Yapısı’ olarak adlandırılan gelişimlerde bulunması gerekir:
• Diğer tüm unsurlara destek olacak siyasi kararlılığın var olması gerekir;
• KÖSİ Birimleri gibi KÖSİ Etkinleştirici kurumların yanısıra şeffaf ve rekabetçi tedarik prosedürleri oluşturul-
malıdır;
• İmtiyaz kanunundan ve etkili bir ihtilaf çözümleme sistemi gibi diğer önemli hukuki unsurlardan oluşan güçlü
bir hukuki çerçeveyi, hukukun üstünlüğüne saygı duyulan bir sistem kapsamında uygulamaya koyma gereği
vardır.
Bu yapıyı oluşturmak ve işler hale getirmek için aynı hükümetler ve özel sektör işletmeleri, eğitim ve bilgi transferi
yoluyla gelişmekte olan ülkelerde ve geçiş ekonomilerindeki kapasiteyi güçlendirme taahhüdünde bulunmalıdır.
KÖSİ’ler ancak o zaman daha geniş bir ölçekte erişilebilir ve etkin olabilecektir (KEİPA, 2012: 36).
9. Sonuç
1980 sonrası neoliberal politikaların egemen hale gelmesiyle birlikte kamu hizmetlerini yerine getirilmesinde
alternatif politika arayışlarının bir sonucu olarak başta İngiltere olmak üzere tüm dünyada özellikle büyük alt-
yapı hizmetlerinde, KÖSİ modelleri yaygınlaşmaya başlamıştır. KÖSİ’lere başvurulmasının ana nedeni kaynak
yetersizliği ve mümkün olabildiğince kısa sürede, etkin ve düşük maliyetli hizmet sunabilme düşüncesidir. KÖSİ
modelinin temeli kamu ve özel sektör arasında hizmet üretimindeki maliyet, fayda ve risklerin paylaşılmasına
dayanmaktadır. KÖSİ modelleri bütçeye esneklik sağlama, kamu borç seviyesini düşürme, kamu hizmetlerinin
etkinlik ve verimliliğini arttırma gibi olumlu yanlarının yanında, karmaşıklık, standardizasyon eksikliği, tecrübe-
sizlik gibi sebeplerle olumsuzluklar içermektedir.
KÖSİ’lere yönelik eleştirilerin kaynağının çoğunlukla ön yargılar ve ideolojik temelli yaklaşımlar olduğu dile
getirilse de, uygulamada ortaya çıkan veya çıkması muhtemel aksaklıklara yönelik olduğunu söyleyebiliriz. Bu
nedenle KÖSİ’lere ilişkin bilgilerin kamuoyu ile paylaşılması, şeffaflık ve hesap verilebilirlik mekanizmalarının
güçlendirilmesi KÖSİ’lerin benimsenme derecesini arttıracaktır. Suiistimallerin önlenebilmesi için denetim
mekanizmasının etkinleştirilmesi, hizmetlerde kalite artışı da sağlayabilecektir.
KEİ üyelerinde KÖSİ uygulamalarına bakıldığında genel olarak henüz başlangıç aşamasında olduğu, sınırlı uygu-
lama deneyimlerinin gerçekleştirildiği söylenebilir. Yunanistan ve Romanya hariç diğer ülkelerde, henüz hukuki
ve kurumsal altyapının tamamlanmamış olduğu, ülkemizdekine benzer şekilde genel bir KÖSİ kanunu ve merkezi
bir KÖSİ biriminin olmadığı göze çarpmaktadır. KÖSİ modellerinin, benimsenecek olan ulusal strateji çerçeve-
sinde uygulanması, siyasi istikrar ve idarenin kararlılığı, yasal ve kurumsal altyapının iyileştirilmesi kapsamında,
genel bir KÖSİ kanunun çıkarılması ve merkezi bir KÖSİ biriminin kurulması başarısını arttıracaktır. Ülkemizde
KÖSİ kanunu olmadığından, her kamu hizmeti alanı için ayrı bir düzenleme yapılmakta bu durum uygulamada
karışıklıklara neden olmaktadır. Genel bir KÖSİ kanunu verimli ve etkin projeler için gerekliliktir.