143 / 514
Mehmet CURAL, Arınç BOZ
n
132
Karadağ’ın kamu borcu 2007 yılında %28,5’e düşmekle birlikte küresel krizle beraber günümüze kadar artarak
%56,8’e yükselmiştir. 2012 yılında kamu borcu artışı, kredi faaliyetlerinin düşmesi, azalan yatırımlar ve bozulan
likidite ve ekonomik faaliyetteki yavaşlamalardan dolayı meydana gelmiştir. Diğer taraftan kriz ortamında otoma-
tik uyum sağlanmasındaki yetersizlik ve bunun yanında Deutsche Bankasının 23.5 milyon euroluk Alüminyum
Fabrikası Podgorica için verilen garantinin aktif hale gelmesiyle bütçenin giderler tarafında artış gerçekleşmiştir.
Bu eğilimlere paralel olarak, harcamaların yükselmesi ve gelirlerin düşmesi daha yüksek düzeyde bir açık oluştur-
muş ve bunlar da ek borçlanma ihtiyacına yol açmıştır (T.C. Podgorica Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği, 2013:9).
Türkiye’de 2001 ekonomik krizi nedeniyle kamu borcu oldukça yüksekti. Türkiye’de son yıllarda uygulanmakta
olan sıkı para ve maliye politikasına bağlı olarak elde edilen makroekonomik istikrar, yüksek ekonomik büyüme
ve etkin borç yönetimi neticesinde borç dinamiklerinde oldukça önemli iyileşmeler sağlanmıştır. Mali disiplin
ve etkin borçlanma stratejileri neticesinde borç stokunun GSYH’ya oranı 2002 yılında %77,9 seviyesinden, 2007
yılında % 39,9 seviyesine gerilemiştir. Küresel ekonomik kriz nedeniyle kamu borcunda artışlar yaşansa da bu
artışlar kalıcı olmamıştır.
Grafik 2’de görüldüğü üzere Karadeniz ve Balkan ülkeleri, Yunanistan hariç, kamu borçlarının GSYİH’ya oranını
küresel krize kadar önemli oranda azaltmışlardır. Küresel kriz sonrasında sadece Moldova’da kamu borçlarının
oranı azalırken birçok ülkede artış yaşanmıştır. Kamu borçlarının oranı en çok Yunanistan ve Sırbistan’da artış
göstermiştir.
Bilindiği gibi Maastricht kriterlerine göre kamu borcu/GSYİH oranının %60’ı aşmama şartı vardır. Bu açıdan
bakıldığında çalışma kapsamındaki ülkelerden, ortalama olarak en düşük borç yükünden başlamak suretiyle,
Rusya (%21), Romanya (%25,2), Gürcistan (%29,1), Ukrayna (%30,4) ve Makedonya (%33,9)’da kamu borçla-
rının GSYİH’ye oranı %60’ı geçmemiştir. Diğer taraftan Yunanistan, tüm yıllarda kamu borcunun GSYİH’ye
oranı %60’ı, daha doğru bir ifadeyle %97,6’dan yüksek olduğu tek ülkedir. Çalışma kapsamındaki ülkelere
ortalama olarak bakıldığında en yüksek borç yüküne sahip ülkeler sırasıyla Yunanistan (%122,4) ve Arnavutluk
(60,9)’tur.
Grafik 2:
Karadeniz ve Balkan Ülkelerinde Kamu Borcu/GSYİH’nın Gelişimi, %
Kaynak:
International Monetary Fund, World Economic Outlook Database, April 2014