57 / 514
Muhlis BAĞDİGEN, Mehmet AVCI
n
46
OECD ise Bütçe Saydamlığı İçin En İyi Uygulamalar (Best Practises for Budget Transparency) adlı rehberi ya-
yınlamıştır. Rehberde bütçe saydamlığına ilişkin standartlar ortaya koyulmaktadır. Rapor, OECD üyesi ülkelerin
bütçe saydamlıklarını artırmaları için referans bir kaynak olarak düzenlenmiştir. Rapordaki standartlar üç kısım-
da açıklanmaktadır. İlk kısımda ülkelerin yayınlaması gerektiği bütçe ve bütçe ile ilgili belgeler yer almaktadır.
Bunlar bütçe, bütçe öncesi raporu, aylık rapor, yarıyıl raporu, yılsonu raporu, seçim öncesi rapor ve uzun vade
raporu olarak ifade edilmektedir. İkinci kısım iktisadi varsayımlar, vergi harcamaları, mali yükümlülükler ve fi-
nansal varlıklar, finansal olmayan varlıklar, çalışanların emekli maaşı yükümlülükleri, şarta bağlı yükümlülükler
gibi özel açıklamaları kapsamaktadır. Son kısım ise güvenirlik, denetim ve hesap verme sorumluluğu ile ilgili olup,
muhasebe politikaları, sistemler ve sorumluluk, denetim, kamu ve parlamento denetimi gibi hususlarda standart-
ları açıklamaktadır (OECD, 2002).
Uluslararası kuruluşların yanında bazı sivil toplum kuruluşları da mali saydamlığa yönelik çalışmalar gerçekleştir-
mektedir. Bunların en önemlisi Uluslararası Bütçe Ortaklığı
1
(International Budget Partnership-IBP) kurumudur.
1 Kurumun Web Sayfası adresi :
http://internationalbudget.org/Tablo 1:
Saydamlık ve Mali Performans İlişkisi
Yazar/lar
Örneklem Yöntem
Bulgu
Von Hagen
(1992)
8 Avrupa
ülkesi
Regresyon
analizi
- Bütçe sürecinin yapısal özellikleri açısından incelendiğinde
mali saydamlık ile mali disiplin (düşük açık ve borç)
anlamlı ve pozitif bir ilişki söz konusudur.
- Uzun dönemli mali kısıt açısından bakıldığındaysa mali
saydamlık ile mali disiplin (düşük açık ve borç) arasında
anlamlı bir sonuç elde edilememiştir.
Alesina,
Hausmann,
Hommes ve
Stein (1996)
20 Latin
Amerika
ve Karayip
Ülkeleri
Regresyon
Analizi
Bütçe kurumları endeksi ile birincil açık arasında
istatistiksel olarak anlamlı ve negatif bir ilişki söz
konusudur.
Alt ve Lassen
(2003)
19 OECD
ülkesi
Çoklu
regresyon
analizi
- Daha yüksek mali saydamlık seviyesi daha az borç veya
harcama ile ilişkilidir.
- Mali saydamlık ile kamu açığı arasında negatif yönlü bir
ilişki bulunmuştur.
Baldrich
(2005)
45 ülke
Regresyon
analizi
- Mali saydamlık ile kişi başı gelir arasında güçlü ve pozitif
bir ilişki söz konusudur.
Bellver ve
Kaufmann
(2005)
194 ülke
Regresyon
analizi
- Mali saydamlık ile kişi başı gelir arasında pozitif bir ilişki
söz konusudur.
Hameed
(2005)
57 ülke
Regresyon
analizi
- Mali saydamlık daha yüksek kredi derecesi ile ve mali
disiplin ile ilişkilidir.
Alt ve Lassen
(2006)
19 OECD
Ülkesi
İki ve üç
aşamalı EKK
- Mali saydamlık kamu borcu ve açığını azaltmaktadır.
Aralarında negatif bir ilişki söz konusudur.
Jarmuzek
(2006)
27 eski sosyalist
ülke
Regresyon
analizi
- Mali saydamlık ve borç stoğu arasında zayıf ve negatif bir
ilişki vardır.
Bastida ve
Benito (2007)
OECD ülkeleri
ve 30 diğer ülke
Korelasyon
analizi
Kümeleme
analizi
- Mali saydamlık ile yolsuzluk arasında negatif bir ilişki söz
konusudur.
- Mali saydamlık ile kişi başı gelir arasında pozitif bir ilişki
söz konusudur.