397 / 514
Ali KONAK, Gökhan OFLUOĞLU
n
386
iyi konuma sahip ülke olduğu, Moldova’nın ise sıralamada en geride yer aldığı görülmektedir. Ülkelerin geli-
şim süreci, incelenen dönemler itibariyle değerlendirildiğinde ise, incelenen dönem sonunda, dönem başına göre
Moldova, Türkiye ve Bosna-Hersek’in yine önemli ilerlemeler kaydettikleri ve listede yükseldikleri gözlenmekte-
dir. Buna karşın Sırbistan ve Yunanistan da yine önemli gerilemelerin söz konusu olduğu ve bu ülkelerin listede
geri sıralara düştükleri görülmektedir.
Son olarak “İş Dünyasının Gelişmişlik Düzeyi” ile “İnovasyon” bileşenlerinden oluşan ve “İnovasyon Odaklı
Ülkeler” için önem taşıyan İnovasyon ve Gelişmişlik Faktörleri Endeksinde ise, Türkiye ve Slovenya dışındaki
Balkan Ülkelerinin listede çok gerilerde kaldıkları görülmektedir. Gelişmişliğin ve kalkınmışlığın bir göstergesi
olan bu endeksteki sıralamalar ülkenin gerçek durumunu görülebilmesi ve rekabet gücünün anlaşılabilmesi açı-
sından oldukça önemlidir. Endeksteki sıralamaya göre Türkiye Balkan ülkeleri içerisinde yine en ilk sırada yer
almaktadır. Türkiye’yi Slovenya takip etmektedir. Bu endekste en geride yer alan balkan ülkeleri ise, sırasıyla Mol-
dova, Sırbistan ve Arnavutluk olmuştur. İncelenen endeks kapsamında incelenden dönem sonunda dönem başı
ile karşılaştırma yapıldığında en hızlı ilerlemenin Bosna-Hersek’te gerçekleştiği görülmektedir. Bosna-Hersek,
İnovasyon ve Gelişmişlik Faktörleri Endeksinde 2008-2009 döneminde 129. sırada iken 2013-2014 döneminde
40 sıra birden yükselerek 89. sıraya yükselmiştir. Bu yükseliş Bosna-Hersek açısından önemli bir gelişme olmakla
birlikte yine de önemli ölçüde gelişmişlik ve kalkınmışlıktan söz edebilmek için yeterli bir yükseliş değildir. Aynı
Endekste Romanya’nın ise dönem sonunda dönem başına kıyasla 28 sıra birden gerilediği ve ülkede gelişmişlik
açısından olumsuz bir sürecin yaşandığı gözlenmektedir. Türkiye ise dönem başına kıyasla 16 basamak yükselerek
47. sıraya yükselerek gelişme yolunda önemli bir mesafe kaydetmiş bulunmaktadır.
Balkan ülkelerinde yaşanan bu gelişmelerin yanı sıra, her ülkenin iş dünyasına yönelik kendine has bir takım özel-
likler da bulunmaktadır. Bu özellikler, o ülkeye yatırımların yapılmasını kolaylaştırır ya da zorlaştırır nitelikte ola-
bilmektedir. Özellikle ulusal kalkınmaya olanak sağlayacak olan yatırımlar için yeterli sermaye birikimine sahip
olmayan ülkeler, yoğun bir biçimde yabancı sermayeyi ülkeye çekme çabası içine girişmekte ve aynı konumdaki
ülkelerle yarış içinde olmak durumundadırlar. Bu yarışta, iş gücü maliyetleri düşük olan, yasal ve idari yapıda çok
fazla bürokratik engelleri olmayan, diğer ülke ekonomileriyle çeşitli iletişim ve ulaşım araçları sayesinde kolay-
lıkla bütünleşebilen ve bütün bu olumlu nitelikleri sayesinde yatırım yapılmasını kolaylaştırıcı imkanlara sahip
olan ülkelerin, yabancı sermayeyi ülkelerine çekme adına bir takım avantajlar elde ettikleri ve ön plana çıktıkları
gözlemlenmektedir (Albayrak ve Erkut, 2010:138). Balkan ülkeleri açısından yabancı sermayenin ülkeye gelmesi
önündeki önemli engelleri teşkil eden iş dünyasına yönelik sorunlar, Tablo 2. de yüzde (%) ifadeler şeklinde ve
önem sırasına göre ifade edilmektedir.
Tablo 2:
Balkan Ülkelerinde İş Dünyasına Yönelik Problemler Ve Bu Problemlerin Yıllara Göre Yüzde Dağılımı
DÖNEMLER
BALKAN
ÜLKELERİ
İş Dünyasına Yönelik Problemler 2008-
2009
(%)
2009-
2010
(%)
2010-
2011
(%)
2011-
2012
(%)
2012-
2013
(%)
2013-
2014
(%)
ARNAVUTLUK
Rüşvet
21.3 12.8 13.6 10.9 22.2 25.5
Finansmana Erişim
3.7
9.4 14.0 19.2 23.3 20.3
Alt Yapı Yetersizlikleri
16.5 10.4
8.5
7.7
3.0
2.2
Verimsiz Kamu Bürokrasisi
14.6 11.8 10.6
8.7 11.6 12.7
Vergi Oranları
9.2
7.7
6.0 12.0
5.2
2.8
Vergi Düzenlemeleri
9.3 10.9 13.4 10.2
9.8 11.6
Politik İstikrarsızlık
9.1 11.4
9.2
7.5
6.1
3.1
Suç ve Hırsızlık
0.9
1.8
1.4
1.5
3.9
9.8