250 / 514
Karadeniz Ekonomik İşbirliği Teşkilatı ve Türk Dış Ticaretine Yansımaları
239
n
menterler Asamblesi Ev Sahibi Ülke Anlaşması, Karadeniz Çevre Otoyolu Geliştirilmesine İlişkin Anlayış Muh-
tırası, KEİ Bölgesinde Deniz Otoyollarının Geliştirilmesi Anlayış Muhtırası olmak üzere beş tanedir. Bölge içi
ulaşım yollarının iyileştirilmesi, kara ve deniz ulaşımının geliştirilmesi bölge ticareti için hayati öneme haizdir
(Erkmanoğlu, 2014).
KEİ bünyesinde iş adamlarını bir araya getirmek ve karşılıklı işbirliğini arttırmak amacıyla 1992’de KEİ İş Konseyi
kuruldu. KEİ İş Konseyi sadece üye ülkelerin iş çevrelerini biraraya getirmekle yetinmemekte, Karadeniz bölge-
siyle diğer bölgesel ekonomik organizasyonlar arasında da işadamları için işbirliği imkânlarının araştırılmasına
katkıda bulunmaktadır (TC Dış İşleri Bakanlığı, 2014).
Üye ülkeler bölge içindeki bankacılık ve finans sorunlarının önüne geçmek üzere KEİ Ticaret ve Kalkınma
Bankası’nı kurdular. Banka bölge içi ticaretin canlanmasına katkı sağlamakta, iş alanında çeşitli transfer ve
muamelelerin yapılmasına yardımcı olmaktadır.
KEİ bölgesinde ticari engellerin kaldırılması ve ticaretin serbestleştirilmesi çalışmaları, Ticaret ve Ekonomik Kal-
kınma Çalışma Grubu tarafından yürütülmektedir. KEİ Ülkeleri arasında bir serbest ticaret bölgesi oluşturulması
ya da tercihli ticaret yapılması teşkilatın gündeminde olmakla birlikte henüz gerçekleştirilememiştir. Ayrıca Bul-
garistan, Romanya, Yunanistan gibi AB üyesi ya da Türkiye gibi AB’ye üyelik sürecinde olan ülkelerin, AB’nin
ortak ticaret politikasından sapma niteliğinde herhangi bir serbest ticaret düzenlemelerine dâhil olmalarına AB
mevzuatı izin vermemektedir. Azerbaycan, Moldova, Ermenistan, Rusya Federasyonu ve Ukrayna Bağımsız Dev-
letler Topluluğu kapsamında gümrük birliği oluşturmuşlar, Türkiye de KEİ ülkelerinden bazıları ile serbest ticaret
anlaşması veya tercihli ticaret anlaşması yolunu seçmiş ve böylelikle KEİ kapsamında bir serbest ticaret bölgesi
oluşturulması çabası ihmal edilmiştir (KEİ:2,3)
KEİ bünyesinde tarife-dışı engellerin tespiti ve kaldırılmasına yönelik çalışmalara taraf devletlerin isteksiz yakla-
şımı bu konuda da istenen sonucu vermemiştir (KEİ:2,3).
KEİ’nin gündeminde olan ve aşama kat edilmesi beklenen diğer konular; doğrudan yabancı sermaye yatırımları
ve teknoloji transferi, kıyı ve sınır ticareti, KOBİ’lerin teşviki, malların ve kişilerin sınır ötesi hareketlerinin
kolaylaştırılması, iş seyahatlerinde vize kurallarının yumuşatılması şeklinde sıralanabilir (TC Dış İşleri Bakanlığı,
2014).
3. Türkiye’nin KEİ Üyeleri ile Ticareti
Türkiye’nin Karadeniz Ekonomik işbirliği ülkeleri ile olan ticareti 2008 yılına kadar artma eğilimindeydi. Bölgeye
olan ihracatı 20,87 milyar dolar seviyesine kadar çıkmıştı. Ancak küresel ekonomik krizle birlikte ihracat 2009
yılında 12,3 milyar dolar seviyesine kadar düştü. Türkiye’nin bölge ülkeleri içinde en çok ihracatı Rusya Federas-
yonu’nadır. 2008 yılında 6,5 milyar dolar olan ihracatı küresel krizden sonra azalmakla birlikte sonraki yıllarda
hızla toparlamış ve 2012’de 6,7 milyar dolar seviyesine kadar çıkmıştır.
Tablo 1:
Türkiye’nin KEİ Üyelerine İhracatı (Milyon $)
Yıllar
2008
2009
2010
2011
2012 2013 (Ocak-Mart)
Arnavutluk
305,74
273,31
241,07
270,63 256,06
60,45
Azerbaycan
1667,47 1399,40 1550,48 2064,00 2587,46
627,46
Bulgaristan
2151,53 1389,20 1497,38 1622,78 1682,10
461,49
Gürcistan
997,84
766,36
769,27 1092,32 1254,03
248,18
Moldova
198,47
117,77
148,21
208,88 224,38
49,72
Romanya
3987,48 2215,74 2599,38 2878,76 2497,20
606,36