6 / 158
1
1 G
İ
R
İŞ
Türkiye, Avrupa Ekonomik Toplulu
ğ
unun 1958 yılında kurulmasından kısa bir süre sonra Temmuz 1959'da
Toplulu
ğ
a üye olmak için ba
ş
vurmu
ş
, 10-11 Aralık 1999 tarihlerinde Helsinki’de yapılan AB Devlet ve
Hükümet Ba
ş
kanları Zirvesi’nde oybirli
ğ
i ile Avrupa Birli
ğ
i'ne aday ülke olarak kabul edilmi
ş
tir. AB
Konseyi tarafından 8 Mart 2001 tarihinde resmen kabul edilen Katılım Ortaklı
ğ
ı Belgesi; AB’nin katılım
kriterlerinin kar
ş
ılanması yönünde ilerleme kaydedilmesi amacıyla Türkiye için önceliklerin belirlendi
ğ
i bir
yol haritasıdır. Katılım Ortaklı
ğ
ı Belgesi’nin amacı; Komisyonun Türkiye’nin Avrupa Birli
ğ
i üyeli
ğ
i
yolunda kaydetti
ğ
i ilerlemeye ili
ş
kin 2000 yılı
İ
lerleme Raporu’nda tanımlanan öncelikli alanları, bu
öncelikleri hayata geçirmek için Türkiye’ye sa
ğ
lanmı
ş
mali kaynakları ve uyulması gereken esasları tek bir
çerçeve altında bir araya getirmektir. Türk Hükümeti, Katılım Ortaklı
ğ
ı Belgesi ı
ş
ı
ğ
ında 19 Mart 2001’de
Müktesebatın Üstlenilmesi için 2003 Yılı Ulusal Programı hazırlamı
ş
tır.
2003 Yılı Ulusal Programı geni
ş
çaplı bir siyasi ve ekonomik reform gündemini ortaya koymaktadır. 15-16
Haziran 2001 tarihlerinde Göteborg’da toplanan Avrupa Konseyi’nde 2003 Yılı Ulusal Programı “olumlu bir
geli
ş
me” olarak tanımlanmı
ş
ve Türkiye, katılım öncesi stratejisinin odak noktası olan Katılım Ortaklı
ğ
ı’nın
önceliklerini hayata geçirmek için somut adımlar atmaya te
ş
vik edilmi
ş
tir.
2002 yılındaki Kopenhag Zirvesi’nde Türkiye ile ilgili olarak; gözden geçirilmi
ş
Katılım Ortaklı
ğ
ı
Belgesi’nin hazırlanması, müktesebat uyum çalı
ş
malarının yo
ğ
unla
ş
tırılması, Gümrük Birli
ğ
inin geli
ş
tirilip,
derinle
ş
tirilmesi, mali i
ş
birli
ğ
inin önemli miktarda artırılması ve Türkiye’ye verilecek mali yardımların
katılım ba
ş
lıklı bütçe kalemine alınması yönünde karar alınmı
ş
tır. Bu geli
ş
meler ı
ş
ı
ğ
ında Avrupa
Komisyonunca 25 Mart 2003’te yayımlanan Katılım Ortaklı
ğ
ı Belgesi’ne istinaden güncelle
ş
tirilerek 24
Temmuz 2003’te Resmi Gazete’de yayımlanan 2003 Yılı Ulusal Programı’da, kısa ve orta vadeli hedefler
açık
ş
ekilde belirtilmi
ş
tir.
2004 yılının Aralık ayında Brüksel'de yapılan AB Konseyi Zirvesi’nde, Türkiye ile müzakerelerin 3 Ekim
2005 tarihinde ba
ş
lamasına oybirli
ğ
iyle karar verilmi
ş
tir. Bu karar neticesinde ve Avrupa Komisyonu’nun 6
Ekim 2004’te hazırladı
ğ
ı rapor ve tavsiye kararı do
ğ
rultusunda “Katılımcı Ülke (Accesion Country)”
statüsüne sahip olan Türkiye’nin; Katılım Ortaklı
ğ
ına uyum sa
ğ
lamak için hazırlanacak çevre strateji
dokümanında kısa, orta ve uzun vadeli hedefleri ortaya koyması ve bu do
ğ
rultuda çevre müktesebatını
uygulaması gerekmi
ş
tir.
Ulusal Çevre Stratejisi (UÇES) dokümanı Türkiye’nin, AB’ye giri
ş
i için bir ön ko
ş
ul olan, AB çevre
müktesebatına uyum sa
ğ
laması ve mevzuatın etkin bir
ş
ekilde uygulanması amacıyla tam uyumun
sa
ğ
lanması için ihtiyaç duyulacak teknik ve kurumsal altyapı, gerçekle
ş
tirilmesi zorunlu çevresel
iyile
ş
tirmeler ve düzenlemelerin neler olaca
ğ
ına ili
ş
kin detaylı bilgileri içermektedir. Bu bilgilerin tam
olarak sunulabilmesi için öncelikle ülkenin çevre sorunlarına ili
ş
kin mevcut durumu, mevzuat ve te
ş
kilat
yapısı, çevre sorunlarıyla mücadele konusunda bugüne kadar izlenen politika, yapılan harcamalar ile çevre
sorunlarıyla mücadelede kar
ş
ıla
ş
ılan sıkıntı ve darbo
ğ
azlar tespit edilmi
ş
tir. Sonrasında ise Türkiye’nin
öncelik verilen çevresel alanlar ile bu alanlardaki amaçlar, hedefler, stratejiler ve bunlarla ilgili yapılacak
faaliyetler belirlenmi
ş
tir.
UÇES hazırlanırken temel olarak daha önce hazırlanmı
ş
olan “Ulusal Çevre Stratejisi ve Eylem Planı”ndan,
AB kaynakları ile gerçekle
ş
tirilen “Entegre Uyumla
ş
tırma Stratejisi Projesi”nden ve “Yüksek Maliyetli
Çevre Yatırımların Planlanması Projesi”nden elde edilen çıktılardan faydalanılmı
ş
tır. Ayrıca, hazırlanan
stratejinin Kalkınma Planı, Yıllık Programlar ve 2003 Yılı Ulusal Programının strateji ve politikalarına
uygun olmasına dikkat edilmi
ş
tir.
UÇES dokümanı; çevre müktesebatının uyumla
ş
tırılmasındaki hedefleri de dikkate alarak, çevre
politikalarının geli
ş
tirilmesi ve uygulanmasındaki kapsamlı koordinasyon rolü gere
ğ
i Çevre ve Orman
Bakanlı
ğ
ı tarafından; çevre konusunda önemli rolleri ve sorumlulukları olan ilgili pek çok kurum ve
kurulu
ş
la birlikte hazırlanmı
ş
tır.
UÇES’in bile
ş
enleri olu
ş
turulurken ya
ş
anabilir bir çevre olu
ş
turulmasında kamu kurulu
ş
larının yanı sıra özel
sektör ve sivil toplum kurulu
ş
ları ba
ş
ta olmak üzere tüm tarafların sorumluluk almasını gerektiren bir